Trzy Kroki do Nowoczesnej Polityki Alkoholowej - Stanowisko Rady Krajowej Razem

W Polsce zmagamy się z olbrzymimi problemami związanymi z nadużywaniem alkoholu. Jego spożycie od lat systematycznie rośnie, a wraz z nim – skala powiązanych problemów zdrowotnych i społecznych. Prawie na każdym rogu można kupić piwo i wódkę. Ponadto, w mediach tradycyjnych i w internecie pełno jest atrakcyjnych reklam alkoholu oraz kampanii „społecznej odpowiedzialności”, nakierowanych na ocieplanie wizerunku jego producentów.

Karuzela rosnącego spożycia kręci się coraz szybciej. Zgodnie z danymi NIK, 90 proc. dorosłych Polek i Polaków spożywa alkohol. Stale rośnie wśród nich liczba osób spożywających alkohol ryzykownie, tzn. w sposób, który – jeżeli nie ulegnie zmianie – wcześniej czy później doprowadzi do wystąpienia negatywnych konsekwencji społecznych i zdrowotnych.

Polityka alkoholowa w Polsce wymaga reform, abyśmy jako społeczeństwo mogli odwrócić ten groźny trend i uniknąć skutków, jakie ze sobą niesie: problemów społecznych i zdrowotnych oraz skrócenia długości życia Polek i Polaków. Dlatego przedstawiamy konkretne postulaty, których wdrożenie pomoże w ograniczaniu niekorzystnych zjawisk związanych z nadużywaniem alkoholu.

1. Wycofamy sprzedaż alkoholu ze stacji benzynowych

W Polsce, w roku 2021, funkcjonowało ponad 7,5 tys. stacji benzynowych. Większość z nich działa także jako minimarket. Przyczynia się to do pogorszenia problemu alkoholowego, szczególnie w mniejszych miejscowościach, w których otwarte całodobowo stacje benzynowe stają się sklepami monopolowymi.
Alkohol na stacji benzynowej to absurd – szczególnie w świetle zatrważających danych dotyczących osób kierujących pod jego wpływem.

W 2020 roku, w wyniku kontroli trzeźwości na drogach ustalono, że co sześćdziesiąta przebadana osoba prowadząca pojazd była pod wpływem alkoholu. Według danych Komendy Głównej Policji, w tym samym roku z winy pijanych kierowców zginęło 216 osób. Każda z tych śmierci jest tragedią, której można było uniknąć, gdyby rząd podjął odpowiedzialne decyzje.

Zmniejszenie dostępności alkoholu to jedno z najskuteczniejszych rozwiązań powyższego problemu. Zakaz sprzedaży alkoholu w kilku tysiącach placówek na terenie całej Polski pozwoli na znaczące uszczuplenie listy miejsc, w których można zakupić napoje alkoholowe. Takie działanie jest elementem odpowiedzialnej polityki, mającej na celu poprawę zdrowia polskich obywatelek i obywateli oraz zwiększenie bezpieczeństwa na drogach.

2. Zapewnimy realne przestrzeganie zakazu reklamy alkoholu i rozszerzymy go na reklamę internetową. Ograniczymy możliwości promowania sprzedaży napojów alkoholowych poprzez czasowe obniżki cen oraz inne formy ekspozycji alkoholu w miejscu sprzedaży.

Alkohol to substancja uzależniająca, która ma druzgocący wpływ na nasze społeczeństwo. W związku z tym powinien być traktowany tak jak inne produkty szkodliwe objęte akcyzą. Dlatego postulujemy realne egzekwowanie zakazu reklamy alkoholu – takie samo, jakie udało się wdrożyć w przypadku analogicznych zakazów dotyczących wyrobów tytoniowych.

Aktualnie w Polsce legalna jest wyłącznie reklama piwa. Oznacza to, że w mediach nie powinniśmy móc zobaczyć reklamy takich produktów jak: wódka, likier, gin, whisky, nalewka czy wino.

Wielu producentów obchodzi jednak ten zakaz, zwłaszcza w internecie. Stosują oni reklamy w portalach społecznościowych i targetują konkretne grupy odbiorców, wykorzystując do tego mechanizmy związane z personalizacją. Ponadto, często pojawiają się reklamy alkoholu kierowane do osób młodych, a więc również do dzieci.

W odpowiedzi na te działania pozbędziemy się luk prawnych, umożliwiających ich podejmowanie, oraz damy instytucjom odpowiedzialnym za kontrolę reklamy alkoholu realne i skuteczne narzędzia szybkiego reagowania, wzorowane na podobnych przepisach dotyczących reklamy leków.

W sklepach korzysta się z wielu metod promocji sprzedaży alkoholu. Typowo stosuje się czasowe obniżki cen, gratisowe materiały i inne formy eksponowania produktów alkoholowych. Negatywne skutki działania tych mechanizmów można zauważyć przy okazji różnego rodzaju świąt, takich jak np. majówka, kiedy w dyskontach i hipermarketach pojawiają się zachęty do kupowania ogromnych promocyjnych zestawów alkoholowych. W związku z tym, wprowadzimy zakaz wyżej opisanych form promocji napojów alkoholowych analogicznie do obowiązującego zakazu działań promocyjnych dotyczących wyrobów tytoniowych.

3. Upowszechnimy dostęp do tanich testów badania trzeźwości w miejscach sprzedających alkohol oraz na imprezach masowych

Jednorazowe testy na obecność alkoholu w organizmie można zakupić w aptekach, a na komisariatach można skorzystać z opcji przetestowania się alkomatem. Mimo tego nie jest to powszechna praktyka.

Naszym celem jest spopularyzowanie dobrowolnego badania alkotestem, żeby osoby prowadzące pojazdy wiedziały, czy mogą znajdować się pod wpływem alkoholu, zanim zdecydują się siąść za kierownicą o poranku po nocnej imprezie. Szerszy dostęp do testów trzeźwości i wiedza o konieczności ich stosowania może uratować wiele osób przed wypadkami i śmiercią.

Razem będzie prowadzić skuteczną, kompleksową politykę alkoholową opartą na profilaktyce, ograniczeniach marketingu i miejsc sprzedaży oraz ogólnodostępnych programach wychodzenia z uzależnień. Zamiast powierzchownych działań przeciw objawom problemu, będziemy z nim walczyć u samego źródła, bo tylko takie działania są w stanie zapewnić prawdziwą poprawę sytuacji.

Powyższe propozycje stanowią rozwinięcie postulatów zawartych w stanowisku ws. polityki narkotykowej.