Nowe postulaty sierpniowe

W sierpniu 1980 roku doszło do wyjątkowego wydarzenia: połączenia sił przez pracowników i pracownic z różnych miast, zakładów pracy i klas społecznych. Strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina rozpoczął się w akcie solidarności ze zwolnioną z pracy trzy miesiące przed odejściem na emeryturę suwnicową, Anną Walentynowicz. Do Stoczni Gdańskiej szybko dołączyły inne przedsiębiorstwa w Gdańsku, w Trójmieście i w końcu – w całym kraju.

Strajk trwał dwa tygodnie. Zakończyły go negocjacje ze stroną rządową i podpisanie 31 sierpnia 1980 roku tzw „Porozumień Sierpniowych”, które następnie zostały wywieszone na bramie Stoczni Gdańskiej. Zawierały one 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Od tego momentu aż do wprowadzenia w grudniu 1981 roku stanu wojennego, przepisy polskiego prawa przekształcano według postulatów wypracowanych przez strajkujące załogi. Jesienią 1980 roku zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Był to czas bezprecedensowego, solidarnego zaangażowania obywatelek i obywateli w przekształcanie kraju zgodnie ze społecznym i antyautorytarnym duchem 21 postulatów. Był to również wyjątkowy czas ze względu na oddolny proces formowania się masowego ruchu na rzecz politycznej zmiany – zjawisko, którego potrzebę odczuwamy również dziś, będące dla Razem potężną inspiracją.

Odnosimy się z wielkim szacunkiem do wszystkich, którzy podjęli solidarnościowy protest, nie bacząc na wiążące się z tym ryzyko. Jednak walka o realizację niektórych postulatów z Sierpnia 1980 wciąż trwa. Dzisiaj chcemy sformułować postulaty sierpniowe na nowo – na miarę współczesnych problemów, potrzeb i pragnień wszystkich, którym transformacja ustrojowa, neoliberalne przekształcenia ekonomii i polityki oraz rosnące nierówności uniemożliwiają korzystanie z wolności i demokracji.

Niech ten akt stanie się sposobem uczczenia wydarzeń polskiego Sierpnia. Niech będzie również wyjściem poza sentymentalne wspominanie w stronę tworzenia solidarnej, równościowej i wolnej przyszłości naszego kraju.

1. Żądamy likwidacji haniebnego procederu zatrudniania na tzw. „umowy śmieciowe” pracowników wykonujących pracę w rozumieniu kodeksu pracy , w szczególności domagamy się zaprzestania stosowania tego typu praktyk przez instytucje publiczne.

2. Żądamy realizacji konstytucyjnego prawa pracownic i pracowników do zrzeszania się w związki zawodowe i do zakładania komórek związków zawodowych w zakładach pracy niezależnie od typu umowy, na której pracują.

3. Domagamy się wzmocnienia roli i aktywności Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności rozszerzenia jej uprawnień na wszelkie formy zatrudnienia, także takie, które ukrywają rzeczywiste relacje pracownik-pracodawca. PIP wykonuje obecnie swoje zadania w bardzo ograniczonym zakresie, o czym świadczą trudne warunki pracy w Polsce.

4. Żądamy większej kontroli państwa nad przebiegiem i formą zatrudnienia pracowników i pracownic w sektorze prywatnym. Nie może być przyzwolenia na łamanie praw pracowniczych.

5. Domagamy się natychmiastowych interwencji państwowych instytucji i organów ścigania wszędzie tam, gdzie praca przyjmuje nowoczesną formę niewolnictwa. Płaca minimalna powinna wzrosnąć do poziomu pozwalającego na godne życie i założenie rodziny.

6. Domagamy się odpowiedzialnej polityki przemysłowej. Państwo nie może dawać przywilejów przedsiębiorstwom, które łamią międzynarodowe i krajowe prawo pracy. Żądamy zniesienia przywilejów w Specjalnych Strefach Ekonomicznych, a także większych inwestycji w badania i rozwój.

7. Domagamy się regulacji stosunków pracy w sektorze organizacji pozarządowych, gdzie powszechnie dochodzi do nadużyć w zakresie zatrudnienia i płac, a samo przekazywanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym systemowo służy ukrywaniu wyzysku pracowniczego.

8. Żądamy realizacji konstytucyjnego prawa do bezpłatnej opieki zdrowotnej. W szczególności żądamy objęcia wszystkich obywateli ubezpieczeniem zdrowotnym, zapewnieniem przez państwa finansowania usług medycznych w stopniu odpowiadającym potrzebom obywateli, a także podjęcia natychmiastowych działań na rzecz uzupełnienia narastającej luki pokoleniowej w zakresie personelu medycznego. Żądamy poprawy warunków pracy w służbie zdrowia oraz wyeliminowania nagannych praktyk nieregulowanego czasu pracy, zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu pacjentów oraz lekarzy, pielęgniarek i położnych.

9. Żądamy zakończenia w sposób zgodny z prawem trwającego już niemal rok kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego. Żądamy wykonywania konstytucyjnych obowiązków przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w zakresie publikacji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

10. Żądamy pełnej realizacji konstytucyjnych wolności i praw obywatelskich, zwłaszcza tych ograniczonych przez nową wersję ustawy o policji.

11. Domagamy się wolności mediów - zwłaszcza mediów publicznych. Dobór dziennikarek i dziennikarzy oraz innych pracownic i pracowników musi być niezależny od politycznych nacisków. Obecna sytuacja narusza prawo do wolności słowa, a także konstytucyjny zakaz dyskryminacji politycznej pracowników i pracowniczek.

12. Żądamy respektowania praw cudzoziemek i cudzoziemców na równi z obywatelkami i obywatelami RP, w szczególności w zakresie zatrudnienia, prawa do opieki zdrowotnej, nauki i nabywania praw emerytalnych. Praktyka dzielenia ludzi według koloru skóry, przynależności narodowej czy etnicznej lub wyznania jest nieakceptowalnym łamaniem konstytucji.

13. Żądamy wolnych od uprzedzeń i stereotypów działań na rzecz kobiet i ich praw. W szczególności – domagamy się wspierania ich w macierzyństwie i późniejszym powrocie do aktywności zawodowej, skutecznego egzekwowania obowiązku alimentacyjnego i ochrony przed przemocą domową. Żądamy pełnego prawa do samodzielnego decydowania o własnej rozrodczości włącznie z prawem do przerwania ciąży, edukacji seksualnej i antykoncepcji. Domagamy się dbałości o zachowanie równości kobiet i mężczyzn w płacach.

14. Domagamy się realizacji konstytucyjnych zapisów o równości i niedyskryminacji. Żądamy wycofania ze szkół wszelkich treści, które zaprzeczają ustaleniom Międzynarodowej Organizacji Zdrowia i przedstawiają osoby homoseksualne, biseksualne i transseksualne w sposób nienawistny i dyskryminujący.

15. Żądamy zaprzestania szerzenia przez polskie elity polityczne mowy nienawiści, niezależnie od tego, przeciwko komu jest wymierzona.

16. Żądamy należytej staranności państwa w zakresie ochrony praw uchodźczyń i uchodźców na terenie naszego kraju. Państwo, na terenie którego rękami faszystowskich oprawców doszło do ludobójstwa na tle rasowym, nie może wspierać rasistowskich i faszyzujących bojówek.

17. Żądamy wprowadzenia do edukacji w publicznych placówkach szkolnych i uniwersyteckich wiedzy o równouprawnieniu, prawach mniejszości i prawie pracy.

18. Żądamy realizacji obietnicy podniesienia kwoty wolnej od podatku do poziomu dwunastokrotności minimum socjalnego.

19. Żądamy podniesienia podatków dla najbogatszych obywateli i obywatelek oraz firm i korporacji generujących najwyższe dochody. Żądamy usprawnienia kontroli podatkowej najbardziej uprzywilejowanych grup ludności. Domagamy się ukrócenia procederu unikania opodatkowania.

20. Żądamy uwolnienia sektorów kultury oraz edukacji wyższej od wszelkich presji ideologicznych

21. Żądamy pełnego rozdziału państwa i kościoła rzymskokatolickiego. Hierarchowie kościelni nie powinni mieć nawet nieformalnego wpływu na polskie prawo.