Podpis Razem pod Manifestem Świeckości

W miniony weekend debatował Kongres Świeckości. Wśród gościń Kongresu znalazły się Dorota Budacz z Zarządu Krajowego Razem oraz Monika Szymańska z Rady Krajowej Razem.

Z kolejnych paneli wyłonił się pełen smutnych detali obraz sytuacji: liczne obszary państwa wołają o rozdział spraw publicznych od religii, a osoby niewierzące doświadczają dyskryminacji na wielu polach i na różne sposoby. Dominacja Kościoła katolickiego i liczne dla niego preferencje wpisane w prawo lub praktykowane przez władze są tu najskrajniejszą figurą nierówności. Pole nierówności jest przeogromne: opieka zdrowotna, społeczna pozycja i prawa kobiet, ochrona dzici przed przemocą i ich prawa, organizacje pozarządowe, edukacja, finanse publiczne, przestrzeń publiczna, dziedzictwo kultury i przyrody, kodeks karny i wymiar sprawiedliwości, armia.

Różne modele świeckości państwa i drogi dochodzenia do nich – we Francji, Włoszech, Belgii, Holandii, Norwegii – dają jednak nadzieję, że długą, pełną wyboi, lecz możliwą do przebycia drogą wypracujemy polski model świeckości.

Dorota Budacz zaapelowała do słuchaczy Kongresu:

– Naszym zadaniem jest wrażliwość na wykluczenie, którym karmią się fundamentalizmy religijne i polityczne: wykluczenie ekonomiczne, społeczne, kulturowe, regionalne. Problem braku świeckości państwa to rewers tych właśnie, poważnych i aktualnych problemów Polski – i domaga się ich rozwiązania. Potrzebujemy kompleksowej polityki społecznej i budowania takiego modelu solidarności i wspólnoty, który będzie dojrzałą, powszechnie dostępna alternatywą dla wspólnot religijnych. To one są wciąż bezkonkurencyjne pod względem egalitarności, zapewniania wsparcia i dawania poczucia bezpieczeństwa – szczególnie poza wielkimi miastami. Bariery na drodze do państwa świeckiego w Polsce narosły przez przez trzy dekady braku solidarności i prawdziwej polityki społecznej. Ponoszą za to winę ci, którzy na podtrzymywaniu tych nierówności żerowali i żerują – te same osoby, które, mając władzę zmieniania prawa w Polsce, zaniechały realizacji równościowych i propaństwowych postulatów. To zadanie musi dziś podjąć nowa lewica, wychodząc poza strefę komfortu starych lewicowych organizacji, grona ich znajomych i przyjaciół.

Rozwiązanie leży w politycznej debacie organizacji, które realnie chcą zmienić dzisiejszy stan rzeczy, i demokratycznych mechanizmach wyborczych. Partia Razem będzie z nimi ściśle współpracować nad realizacją podpisanego Manifestu. Opracowany już przez nas program Świeckie Państwo poszerza i nierzadko wzmacnia sformułowania Manifestu, stanowiąc całościową propozycję zmian składających się na wizję świeckości, która nie wyklucza. Z analizy porównawczej programów partii politycznych, przeprowadzonej przez organizatorów Kongresu, wynika, że proponujemy najpełniejszą i przy tym najbardziej zdecydowaną wizję świeckiego państwa. Bardzo się cieszę z tej wysokiej oceny naszej pracy i zachęcam do dalszej dyskusji i współpracy nad jej realizacją.

Monika Szymańska przytoczyła wstęp programu Świeckie Państwo:

– Jesteśmy przekonani, że jedynie nowoczesne państwo świeckie gwarantuje wolność światopoglądową wszystkim obywatelkom i obywatelom. We współczesnym społeczeństwie obywatelki i obywatele Polski wywodzą swój światopogląd z różnorodnych źródeł. Wszyscy mają prawo do wyznawania i wyrażania swojego światopoglądu opartego zarówno na tradycjach religijnych, jak i świeckich – na równych prawach.

Świeckie państwo powinno działać w oparciu o prawa człowieka, zasadę równości i tolerancji, a także realizując świecką edukację i prowadząc politykę publiczną opartą na faktach i wiedzy zdobytej dzięki nauce. Świeckie państwo tworzy przestrzeń do wyrażania poglądów religijnych i niereligijnych, daje także obywatelkom i obywatelom prawo do nieujawniania swojego światopoglądu, gwarantuje wolność słowa i wyrazu artystycznego oraz nie wywodzi tworzonych norm prawnych z doktryn religijnych.

Świeckie państwo dba o zapewnienie obywatelom i obywatelkom wolności od religii na tych samych prawach, na jakich obywatele mają prawo do uczestniczenia w praktykach religijnych. Uważamy, że świeckie państwo powinno gwarantować rodzicom prawo do wychowania dzieci w zgodzie z własnymi przekonaniami, z poszanowaniem autonomii, godności i sumienia dziecka, z wyłączeniem przypadków wychowywania w duchu nienawiści. Jednocześnie uznaje prawo dziecka do wyboru i posiadania własnego światopoglądu, stosownie do jego wieku i dojrzałości.

Jedynie dzięki realizacji idei państwa świeckiego możliwa jest konstruktywna, racjonalna debata o sprawach publicznych, z której nikt nie jest wykluczony, a także równe traktowanie obywateli o różnych poglądach i tożsamości. (Zapoznaj się z pełną treścią programu Świeckie Państwo.)

Szczególnego podkreślenia wymaga obecna sytuacja w obszarze edukacji, narażona na klerykalizację treści nauczania i przestrzeni szkoły oraz odrzucanie ustaleń i dokonań nauki. Wolność uczniów i uczennic oraz nauczycieli i nauczycielek – szczególnie konstytucyjne prawo do wyrażania lub nie ujawniania swojego światopoglądu – są w tej chwili rażąco ograniczane poprzez praktykę kuratoriów i ministerstwa. Musimy się temu oddolnie przeciwstawiać, szczególnie tam, gdzie nie istnieją jeszcze organizacje domagające się respektowania zasad świeckości.

Dorota Budacz, w imieniu Zarządu Krajowego, podpisała się pod Manifestem o następującej treści:

My, niżej podpisani, w poczuciu odpowiedzialności za Rzeczpospolitą Polską, w trosce o przestrzeganie praw i wolności obywatelskich oraz ład ustrojowy i wizerunek międzynarodowy naszego Państwa, sprzeciwiamy się klerykalizacji życia publicznego i uprzywilejowaniu jakiegokolwiek wyznania w polskim porządku prawnym.

Oświadczamy, że naszym celem jest budowa demokratycznego, świeckiego państwa prawa.

Uznajemy, że dla osiągnięcia tego celu konieczne są następujące działania:

• zniesienie art.196 kodeksu karnego o obrazie tzw. uczuć religijnych lub taka zmiana tego przepisu, która uwzględni prawa i wrażliwość osób niewierzących;
• ustanowienie prawa obywateli do kontroli i wglądu w treść dotyczącą ich danych osobowych, gromadzonych i przetwarzanych przez kościoły i związki wyznaniowe;
• likwidacja ustawowych przywilejów finansowych wszelkich kościołów i związków wyznaniowych;
• prawne zrównanie kościołów i związków wyznaniowych ze świeckimi organizacjami światopoglądowymi , w tym w zakresie opodatkowania;
• wypowiedzenie Konkordatu jako faworyzującego katolicką grupę wyznaniową lub jego renegocjacja, mająca na celu złagodzenie nadmiernego uprzywilejowania Kościoła rzymskokatolickiego;
• zaprzestanie finansowania kościołów, związków wyznaniowych oraz kościelnych instytucji i duchowieństwa z budżetu Państwa i budżetów samorządowych, a w przypadku utrzymania dofinansowania w jakiejkolwiek formie, przestrzeganie zasady pełnej jego jawności i kontroli;
• egzekwowanie świeckiego charakteru szkół publicznych z poszanowaniem zasady neutralności światopoglądowej i wyznaniowej , a także oświaty opartej na dorobku nauki i uniwersalnym systemie wartości, uznanym przez społeczność międzynarodową w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, prawie Unii Europejskiej oraz przez obywateli Polski w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
• wyprowadzenie religii poza plan obowiązkowych zajęć szkolnych i traktowanie jej na równi z innymi przedmiotami nieobowiązkowymi;
• wprowadzenie do szkół edukacji antydyskryminacyjnej, uwzględniającej kwestie różnorodności światopoglądowej i kulturowej;
• zapewnienie powszechnej, fizycznej i ekonomicznej dostępności środków antykoncepcyjnych;
• liberalizacja ustawy antyaborcyjnej i wprowadzenie edukacji seksualnej do szkół;
• finansowanie przez Państwo zapłodnienia in vitro jako metody leczenia niepłodności;
• zmiana lub zniesienie tzw. klauzuli sumienia, określonej w artykule art. 39 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, gdyż ogranicza ona prawa pacjenta do korzystania z usług i procedur medycznych;
• zapewnienie każdemu prawa do godnej śmierci, niezależnie od wyznania lub przekonań lekarzy i personelu medycznego;
• wprowadzenie równości małżeńskiej, a dla osób, które nie odnajdują się w tradycyjnej formule małżeństwa - wprowadzenie instytucji związku partnerskiego, otwartego zarówno dla par przeciwnej, jak i tej samej płci;
• zapewnienie bezwzględnego przestrzegania przez Państwo zasady wolności myśli, sumienia i wyznania oraz zapewnienie wszystkim - bez względu na wyznawaną religię lub światopogląd - pełnej równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne;
• poszanowanie konstytucyjnego prawa do nieujawniania światopoglądu i przekonań religijnych oraz przynależności do kościołów lub związków wyznaniowych;
• przywrócenie świeckiego charakteru wszystkim instytucjom publicznym, w tym przedszkolom i szkołom, urzędom państwowym, służbom cywilnym i wojskowym oraz ceremoniałowi i uroczystościom państwowym;
• wspieranie przez Państwo organizacji pozarządowych działających na rzecz przestrzegania praw człowieka i obywatela oraz ochrony praw kobiet, dzieci, osób niepełnosprawnych i ofiar przemocy;
• surowe karanie łamania praw kobiet, w tym praw seksualnych i reprodukcyjnych;
• skuteczne wdrożenie i przestrzeganie Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej;
• upowszechnianie przepisów dotyczących ochrony przyrody i praw zwierząt oraz skuteczne ich egzekwowanie, zarówno w obszarze hodowli, jak i badań naukowych oraz praktyk religijnych, z uwzględnieniem zasady zapewnienia zwierzętom dobrostanu i minimalizacji ich cierpienia.

Uznając, że kwestia wolności myśli, sumienia i wyznania ma ścisły związek z rozdziałem Kościoła od Państwa i zagadnieniami związanymi z obecnością religii w sferze publicznej, deklarujemy ponadto, że podejmiemy starania na rzecz powołania do życia instytucji badawczo-naukowej, której celem będzie monitorowanie stanu przestrzegania praw gwarantujących świeckość Państwa, prowadzenie badań dotyczących wpływu religii i kościołów na życie społeczne i polityczne w Polsce, oraz inspirowanie zmian politycznych i prawnych zmierzających do skuteczniejszej ochrony praw i wolności wszystkich obywateli, respektowania świeckiego charakteru Państwa i umacniania kultury demokratycznej w Polsce.