Filary naszej polityki
30.09.2019

Polityka mieszkaniowa Razem

Wstęp

Rozsądna polityka mieszkaniowa wymaga całościowego spojrzenia. Poza podstawowym zadaniem, czyli zapewnieniem społeczeństwu godnych warunków mieszkaniowych w przystępnej cenie, realizuje się przy jej pomocy również cele poboczne, takie jak troska o przestrzeń publiczną czy tkankę społeczną. Polska po 1989 r. zawiodła na każdym z tych frontów, szczególnie osoby o najniższych dochodach oraz młodych, przeprowadzających się do wielkich miast w poszukiwaniu pracy. Z kolei spekulanci gruntami napełniają swoje kieszenie, bez podejmowania żadnego ryzyka. Nowe osiedla są często źle skomunikowane z miastem (co wymusza podróże autem i powiększa korki), bez dostępu do podstawowej infrastruktury społecznej takiej jak szkoły, nie mówiąc już o kinie czy teatrze. Mieszkania socjalne i komunalne są nierównomiernie rozmieszczone, co skutkuje rosnącym rozwarstwieniem i obniża zaufanie społeczne. Sektor najmu prywatnego jest niedostatecznie chroniony przed eksmisjami oraz wzrostami czynszów. Przy większym udziale państwa i samorządu wyżej wymienionych skutków czysto rynkowego podejścia do sektora mieszkaniowego można uniknąć albo znacznie ograniczyć ich skutki. Ponadto, sektor mieszkaniowy z silnym udziałem publicznym jest znacznie bardziej odporny na zmiany koniunktury gospodarczej. Taka stabilność jest bardzo pożądana i dokładnie tej stabilności zabrakło podczas kryzysu w 2008 r. W ramach polityki mieszkaniowej proponujemy zestaw instrumentów, które mają na celu zrównoważenie sytuacji w sektorze mieszkaniowym, a w szczególności do zapewnienia całemu społeczeństwu nie tylko dachu nad głową, ale też taniego i wygodnego domu.

Publiczne przedsiębiorstwa mieszkaniowe

  • Realizacją polityki mieszkaniowej będą zajmowały się publiczne przedsiębiorstwa mieszkaniowe (PPM), przekształcone z obecnych TBS-ów, innych przedsiębiorstw komunalnych oraz nowo utworzone. Ich zadaniem będzie oferowanie mieszkań na wynajem osobom uprawnionym z czynszem niższym niż rynkowy.
  • Zagwarantujemy udział najemców w zarządzaniu PPM-ami, zapewniając też wsparcie w zakresie tworzenia niezależnych związków najemców na szczeblach: lokalnym, regionalnym i krajowym. Będą one prowadzić instytucjonalny dialog na temat państwowej polityki mieszkaniowej.
  • Celem PPM-ów jest poprawa sytuacji mieszkaniowej na określonym terenie, a nie działalność komercyjna. Dlatego PPM-y nie będą mogły wypłacać dywidend — 100 proc. dochodów bieżących będzie przeznaczane na utrzymanie dobrego standardu oferowanych lokali oraz na inwestycje m.in. w nowe budowy.
  • W początkowych latach funkcjonowania PPM-ów wprowadzimy rządowy system poręczeń kredytowych dla zapewnienia im dobrego startu. Z biegiem czasu, gdy PPM-y się rozwiną, poręczenia te w naturalny sposób staną się zbędne.
  • Polityka inwestycyjna i gospodarowania lokalami będzie ściśle związana z polityką gminy. Część mieszkań (ale nie więcej niż 50% w pojedynczym budynku) budowanych przez PPM-y będzie sprzedawana. W ramach walki ze spekulacjami PPM zachowa prawo pierwokupu takiego lokalu. Fundusze ze sprzedaży nowo wybudowanych mieszkań zostaną przeznaczone na kupno mieszkań w innej części gminy, by mieszkania społeczne rozmieszczone były równomiernie.
  • Zadaniem PPM-ów będzie również zapewnienie dostępu do odpowiednio dostosowanych mieszkań dla osób niesamodzielnych, w podeszłym wieku, dla wychowanków pieczy zastępczej. Tak jak w przypadku wszystkich mieszkań, będą one rozproszone równomiernie na terenie gminy.

Mieszkania społeczne na miarę XXI wieku

  • Obecny podział na mieszkania socjalne, komunalne, TBS-y i inne stygmatyzuje mieszkających w nich ludzi. Zniesiemy ten podział, zastępując go jednolitym segmentem mieszkań społecznych. Zadbamy o bardzo dobry stan techniczny wszystkich budynków.
  • Co pięć lat dokonywane będzie badanie stopnia zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych ludności. Na jego podstawie przyznawane będą środki dla publicznych przedsiębiorstw mieszkaniowych w regionach.
  • Wysokość czynszu za wynajem mieszkania powiązana będzie z wysokością dochodów gospodarstwa domowego, aby całkowite koszty związane z mieszkaniem nie przekraczały 30 proc. dochodu. Dzięki temu rozwiązaniu raz przyznane mieszkanie z zasobu społecznego nie będzie nigdy odbierane najemcom.
  • Deweloper każdego przedsięwzięcia mieszkaniowego, w wyniku którego powstanie więcej niż 9 mieszkań, będzie zobowiązany do przekazania do publicznego zasobu mieszkań na wynajem 10 proc. wybudowanych przez siebie mieszkań. Według naszej analizy, wprowadzenie takiego rozwiązania nie spowoduje wzrostu ceny pozostałych mieszkań, lecz obniżenie ceny płaconej przez dewelopera za grunt pod budowę (obecnie cena gruntu stanowi 20 proc. ceny mieszkania).
  • Mieszkania społeczne będą budowane z myślą o minimalizacji kosztu nie tylko budowy mieszkania, ale też jego długoterminowego użytkowania. Szczególny nacisk położymy na efektywność energetyczną oraz wykorzystanie dostępnych rozwiązań naturalnych.
  • Będziemy dążyć do równomiernego rozmieszczenia mieszkań społecznych na terenie gminy. Osiągniemy to poprzez sprzedaż części mieszkań budowanych przez publiczne przedsiębiorstwa mieszkaniowe i wykup mieszkań z rynku prywatnego w pożądanych lokalizacjach, między innymi dzięki zastosowaniu prawa pierwokupu. Docelowo w każdym budynku wielorodzinnym będą znajdować się zarówno mieszkania własnościowe, społeczne, jak i wynajmowane na rynku prywatnym.
  • Ujednolicimy listy oczekujących na mieszkanie oraz kryteria przyznawania mieszkań, wraz z regułami dotyczącymi grup priorytetowych, między innymi: osób bezdomnych, osób doświadczających przemocy w rodzinie, osób z niepełnosprawnościami.

Zrównoważony najem

  • Wprowadzimy zakaz eksmisji najemców na bruk, obowiązujący zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.
  • Będziemy wspierać powstawanie spółdzielni wynajmujących, dzięki którym grupa osób będzie dzieliła ryzyko związane z wynajmem.
  • Rozwiniemy społeczne agencje najmu. Posiadane mieszkanie będzie można długoterminowo udostępnić publicznemu przedsiębiorstwu mieszkaniowemu, aby prowadziło jego wynajem. W zamian za przejęcie przez PPM ryzyka inwestycyjnego właściciel otrzymywałby dochód w wysokości oprocentowania obligacji rządowych. Po zakończeniu okresu udostępnienia PPM będzie miało obowiązek remontu mieszkania.
  • Zastąpimy podatek dochodowy od najmu podatkiem od nieruchomości. Podatek od pierwszej posiadanej nieruchomości pozostanie bez zmian. Każda kolejna będzie objęta stawką 0,5 proc. wartości nieruchomości rocznie.
  • Aby ustabilizować wysokość czynszów i ograniczyć ryzyka zarówno najemców i właścicieli, utworzymy mechanizm ustalania maksymalnego dopuszczalnego procentowego wzrostu czynszów. Będzie on negocjowany na poziomie (osiedla/gminy) między reprezentacją najemców i właścicieli.
  • Najem krótkookresowy, oferowany za pośrednictwem popularnych serwisów, jest szkodliwy dla lokalnej społeczności, jeśli nie jest regulowany. Wprowadzimy ograniczenie takiego najmu do maksymalnie 90 dni w roku. Nadamy prawo do wprowadzenia dalszych ograniczeń w planach zagospodarowania przestrzennego i przez wspólnoty mieszkaniowe. Obowiązek informowania gminy i wspólnoty o okresach wynajmu krótkookresowego zostałby nałożony na podmioty pośredniczące w wynajmie krótkookresowym.
  • W przypadku miejscowości o charakterze turystycznym, dla umożliwienia oferowania mieszkań na wynajem krótkookresowy na dłuższy termin wymagane byłyby specjalne zapisy planu zagospodarowania przestrzennego.

Lepsza jakość przestrzeni publicznej

  • Skończymy z budowaniem osiedli bez zaplecza społecznego. Budowane osiedla będą musiały mieć dobry dostęp do usług publicznych oraz być zintegrowane z transportem publicznym i infrastrukturą rowerową.
  • Grodzenie osiedli nie zwiększa bezpieczeństwa mieszkańców. Zakażemy grodzenia nowych osiedli i dołożymy starań, by usunąć już istniejące ogrodzenia. Zostaną wprowadzone przepisy ograniczające możliwość grodzenia osiedli mieszkaniowych - plany zagospodarowania przestrzennego będą wymagały ustanowienie publicznie dostępnych najkrótszych szlaków komunikacji pieszej i rowerowej pomiędzy osiedlami i węzłami komunikacyjnymi. W przypadku istniejących ogrodzonych osiedli ulga w podatku od nieruchomości (uzależnionym od wartości) będzie obejmować jedynie teren pod budynkiem. Pozostały zagrodzony obszar osiedla będzie objęty wysoką 0.5 proc. stawką, co zachęci właścicieli mieszkań na zagrodzonych osiedlach do ich rozgrodzenia.
  • Nałożymy na każdą gminę obowiązek utworzenia planu zagospodarowania przestrzennego do 2030 r. Gminy otrzymają niezbędne wsparcie merytoryczne i materialne, by powstałe plany cieszyły się jak największym poparciem społecznym i oparte były o obecne i prognozowane potrzeby ludności.
  • Finansowanie rozwoju infrastruktury na nowych obszarach miejskich będzie finansowane z opłat adiacenckich oraz renty planistycznej, których stosowanie będzie obowiązkowe.
  • Chcemy, żeby samochód przestał być przykrą koniecznością w mieście. Zadbamy o dobrej jakości transport zbiorowy i ruch pieszy oraz rowerowy, kosztem ruchu samochodowego. Będziemy dążyć do powstania infrastruktury umożliwiającej łatwe i wygodne wypożyczanie samochodów i rowerów. Koszt infrastruktury drogowej i parkingowej będzie musiał być w całości pokrywany przez kierowców.
  • Wraz z polityką ograniczania ruchu samochodowego, drogi miejskie będą stopniowo zwężane, a odzyskany w ten sposób teren (również odzyskany z likwidacji parkingów naziemnych) zostanie przeznaczony pod nową zabudowę wielofunkcyjną, zaspokajającą potrzeby mieszkaniowe, kulturalne i zaopatrzeniowe mieszkańców.

Inne

  • Zreformujemy system dodatków mieszkaniowych. W żadnym gospodarstwie domowym koszty związane z usługami komunalnymi nie będą przekraczały 20 proc. dochodów.
  • W przypadku budynków mieszkalnych znajdujących się w zasięgu sieci ciepłowniczej i niepodłączonych do niej, właściciel poniesie w całości koszty ogrzewania budynku przez mieszkańców. Takie rozwiązanie zmotywuje właścicieli do przyłączania budynków do sieci.
  • Zwiększymy wsparcie organizacyjne ze strony samorządów dla spółdzielni mieszkaniowych w zamian za ograniczenie możliwości sprzedaży mieszkań i wypłat zysków członkom. W przypadku dużych spółdzielni zostanie wprowadzony nadzór państwowy nad realizacją demokratycznych zasad działania spółdzielni mieszkaniowych. Mieszkańcy dostaną wsparcie od państwa, aby mogli dochodzić swoich praw.
  • Własnościowe prawo do lokalu, użytkowanie wieczyste zostanie zastąpione prawem własności ze wszystkimi kosztami i korzyściami z tym związanymi. Państwo, w ramach nowo stworzonego mechanizmu wsparcia prawnego, udzieli niezbędnych informacji o zmianach sytuacji zainteresowanych mieszkańców i ich możliwościach.
  • W każdej gminie powołamy zespół wsparcia prawnego do spraw mieszkaniowych. Jego zadaniem będzie udzielanie porady osobom dochodzącym swoich praw, wraz z wejściem na drogę sądową, jeśli będzie to konieczne.
  • Ograniczymy nadmierne kredytowanie zakupu mieszkań przez banki. Wprowadzimy możliwość anulowania kredytu hipotecznego w zamian za zwrot nieruchomości bankowi. Takie rozwiązanie spowolni wzrost cen mieszkań. Aby ograniczyć nadużycia, w przypadku osób posiadających więcej niż jedną nieruchomość, dla uwolnienia się od długu niezbędne byłoby przekazanie bankowi wszystkich nieruchomości posiadanych przez członków gospodarstwa domowego