Stanowisko w sprawie bezpłatnej pomocy prawnej

Partia RAZEM, choć popiera inicjatywę organizacji bezpłatnej pomocy prawnej, jest jednak przeciwna niektórym szczegółowym rozwiązaniom wprowadzonym w Ustawie z dnia 25 czerwca o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej.

Pierwsze zastrzeżenie dotyczy sposobu podziału środków. Rzeczona Ustawa z jednej strony wylicza grupy uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej, z drugiej strony jednak rozdziela środki pomiędzy powiaty na podstawie całkowitej liczby mieszkańców powiatu, a nie liczby uprawnionych do świadczenia. Uważamy, że takie rozwiązanie jest wadliwe, zwłaszcza w niełatwej sytuacji budżetowej Państwa. Postulujemy zatem wprowadzenie sposobu podziału uwzględniającego rzeczywistą liczbę osób uprawnionych w powiecie i nałożenie na starostów obowiązku corocznego zliczania uprawnionych w powiatach.

Drugie zastrzeżenie dotyczy sposobu określenia grona osób uprawnionych do nieodpłatnej pomocy prawnej. Wyliczając uprawnionych, Ustawa tym samym zamyka drogę do nieodpłatnej pomocy prawnej osobom, którym taka pomoc – uwzględniając zasadę sprawiedliwości społecznej – byłaby należna.

Są to chociażby osoby zatrudnione na tzw. umowach śmieciowych, gdzie wynagrodzenie wynosi często kilka złotych za godzinę pracy. Osobom o takich dochodach odmawia się opieki społecznej, a przecież nie są to dochody pozwalające na skorzystanie z odpłatnej pomocy prawnej bez uszczerbku dla możliwości zaspokojenia najbardziej podstawowych potrzeb życiowych.

Są to również bardzo często osoby uprawnione do świadczeń z funduszu alimentacyjnego – pracujący samotni rodzice z dzieckiem, gdzie dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł.

Z drugiej strony, Ustawa zapewnia nieodpłatną pomoc prawną dla grup zdefiniowanych na podstawie wieku czy liczby potomstwa, nie wnikając w ich rzeczywistą sytuację materialną a tym samym możliwość uzyskania pomocy prawnej odpłatnie, na ogólnych zasadach.

W tej sytuacji RAZEM uważa, że najlepszym rozwiązaniem byłoby przyjęcie jednolitego i wyłącznego kryterium dochodowego na osobę w rodzinie uprawniającego do skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej. Jeżeli jednak Ustawodawca wyliczając osoby uprawnione kierował się również innymi niż dochodowe przesłankami, postulujemy wprowadzenie dodatkowego kryterium dochodowego dla grup uprawnionych oraz rozszerzenie listy uprawnionych o osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej i materialnej – na przykład wymienieni wyżej pracujący na umowach śmieciowych za niskie stawki czy rodzice pobierający alimenty.

Rada Krajowa zobowiązuje Zarząd do przekazania niniejszego stanowiska wszystkim Senatorom.

Stanowisko zostało przyjęte przez Radę Krajową, 15 lipca 2015 r.