Stanowisko w sprawie likwidacji gimnazjów

Razem wyraża poparcie dla stanowiska Związku Nauczycielstwa Polskiego ws. projektowanych zmian ustroju szkolnego oraz dla koalicji na rzecz utrzymania gimnazjów w systemie oświaty.

Edukacja jest jedną z podstawowych potrzeb indywidualnych i społecznych oraz ważnym czynnikiem rozwoju państwa. Stabilny, spójny i przejrzysty system oświaty powinien stanowić jeden z priorytetów odpowiedzialnej władzy, niezależnie od jej doraźnych interesów politycznych. Polityką oświatową nie mogą rządzić sentymenty ani uprzedzenia. Nie powinna być ona realizowana w sposób nieprzemyślany, emocjonalny i pospieszny. Głębokie reformy edukacji publicznej, do jakich z pewnością należy zmiana struktury ustroju szkolnego, każdorazowo powinny być dokładnie przemyślane, poddane szerokiej debacie publicznej i ugruntowane w badaniach oraz wiedzy naukowej.

Zdaniem Razem, planowana przez rząd Prawa i Sprawiedliwości likwidacja gimnazjów to radykalna zmiana w systemie oświaty, która nie spełnia powyższych wymogów odpowiedzialnej reformy. Jej realizacja wywoła chaos organizacyjny w oświacie, znacząco obciąży budżety samorządów, wymusi pospieszne i kosztowne opracowanie nowej podstawy programowej oraz zgodnych z nią podręczników, a także pozbawi pracy nawet do kilkudziesięciu tysięcy nauczycieli i pozostałych pracowników szkół.

Poniesienie tak znaczących kosztów społecznych i ekonomicznych nie jest w żaden sposób uzasadnione. Należy zdecydowanie podkreślić, że za likwidacją gimnazjów nie przemawiają merytoryczne argumenty. Formułowane przez zwolenników likwidacji ogólnikowe stwierdzenia, że „gimnazja się nie sprawdziły”, nie zastąpią rzetelnych analiz szesnastoletniej historii ich funkcjonowania. Te zaś, choć wskazują na pewne niedostatki działalności szkół gimnazjalnych, przede wszystkim ujawniają szereg pozytywnych efektów ich wprowadzenia, takich jak: zmniejszenie nierówności edukacyjnych wśród młodzieży wywodzącej się z różnych środowisk społecznych, wydłużenie o rok okresu obowiązkowego kształcenia ogólnego czy rozwój kluczowych umiejętności nastolatków, odzwierciedlany coraz lepszymi osiągnięciami polskich uczniów w krajowych i międzynarodowych badaniach edukacyjnych. Należy podkreślić, że od wprowadzenia gimnazjów znacząco poprawiły się osiągnięcia uczniów w takich dziedzinach jak czytanie ze zrozumieniem i rozwiązywanie problemów, czyli kluczowe kompetencje w życiu zawodowym i społecznym, które były znacznie słabiej rozwijane w poprzednim modelu edukacyjnym.

Te sukcesy nie oznaczają, że gimnazja są szkołami wolnymi od trudności. Jedną z często podnoszonych w debacie publicznej kwestii jest szkolna przemoc i agresja. Jest to problem poważny, jak jednak pokazują badania nie jest on dla gimnazjów specyficzny. Młodzież gimnazjalna rzadziej niż uczniowie szkół podstawowych doświadcza przemocy fizycznej ze strony rówieśników, jest podobnie do młodszych dzieci skłonna do budowania koleżeńskich więzi i oferowania wzajemnego wsparcia. Problemem bywają natomiast trudne relacje młodzieży z nauczycielami – tych jednak nie poprawi likwidacja gimnazjów, ale zapewnienie szkołom wsparcia odpowiednio wykwalifikowanej kadry psychologicznej i pedagogicznej oraz gruntowna zmiana systemu szkoleń samych nauczycieli.

Gimnazja to także szkoły o znacznym potencjale przeciwdziałania nierównościom społecznym, który jednak jak dotąd nie wszędzie został w pełni wykorzystany. Na terenach wiejskich i w mniejszych miastach gimnazja skutecznie wypełniają funkcję redukowania nierówności w edukacji. Gorzej pod tym względem szkoły gimnazjalne radzą sobie w dużych miastach, gdzie dystanse dzielące najlepsze i najsłabsze placówki są znaczne. Pogłębianiu się tych różnic mogą jednak skutecznie przeciwdziałać samorządy, prowadząc aktywną politykę kształtowania obwodów szkolnych, egzekwując zasadę rejonizacji szkół publicznych umożliwiającą wspólną naukę uczniom wywodzącym się z rodzin o różnym kapitale społeczno-kulturowym oraz udoskonalając infrastrukturę i poprawiając zaplecze dydaktyczne gimnazjów znajdujących się w defaworyzowanych dzielnicach dużych miast. Razem uważa, że państwo powinno wspierać samorządy w tych działaniach i tym samym dążyć do wykorzystania gimnazjów jako instrumentu budowania spójności społecznej.

Razem podziela przekonanie Związku Nauczycielstwa Polskiego, że edukacja może się dobrze rozwijać wyłącznie w warunkach spokoju i stabilności. Dostrzegamy potrzebę mobilizacji i współpracy środowisk, którym bliski jest los polskiej oświaty, zagrożony propozycjami nagłych i rewolucyjnych zmian w ustroju szkolnym. Dlatego wyrażamy sprzeciw wobec planów MEN i poparcie dla powoływanej przez ZNP koalicji na rzecz utrzymania gimnazjów w systemie oświaty.

Stanowisko zostało przyjęte przez Radę Krajową, 30 listopada 2015 r.

fot. Krakowski_Szlak_Modernizmu_Szkola_Podstawowa_nr_93_04_fot_Pawel_Mazur_bankfotinfo