Partia Razem o występowaniu ze związku wyznaniowego
Partia Razem wyraża zaniepokojenie z powodu trudności stwarzanych przez polskie władze osobom pragnącym trwale opuścić związek wyznaniowy i wyegzekwować prawo do aktualizacji swoich danych wynikające z ustawy o ochronie danych osobowych.
Uważamy, że uniemożliwienie wystąpienia ze związku wyznaniowego stanowi pogwałcenie konstytucyjnego prawa do wolności religijnej. W przypadku Kościoła katolickiego jest to szczególnie kłopotliwe, bowiem większość jego członków została przyjęta we wczesnym dzieciństwie, w wieku uniemożliwiającym podjęcie samodzielnej decyzji o przyjęciu religii. Naszym zdaniem wewnętrzne reguły postępowania związków wyznaniowych, nie mogą być nadrzędne wobec obowiązującego w Polsce prawa powszechnego.
Artykuł 53 Konstytucji RP gwarantuje prawo do wyznawania i przyjmowania religii według własnego wyboru. Prawo to jest także wyrażone w podobnie brzmiącym artykule 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Niestety obecna praktyka narusza to prawo na dwa sposoby.
Po pierwsze, jak wynika z orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanych w lutym 2016 roku, nasze państwo przyjmuje, że wstępowanie i występowanie ze związków wyznaniowych regulowane jest wyłącznie prawem wewnętrznym tych związków. Prowadzi to do sytuacji, w której niektóre związki wyznaniowe ustanawiają nadmiernie uciążliwe procedury wypisywania się, które dla części osób mogą być nawet niemożliwe do spełnienia lub wiązać się z dużymi trudnościami lub kosztami. Jeszcze inne związki wyznaniowe uważają, że zupełne wypisanie się z nich jest w ogóle niemożliwe, a zatem starać się można jedynie o specjalny status "apostaty", tj. osoby należącej do związku wyznaniowego, ale niepraktykującej.
Po drugie, niektóre osoby, które już opuściły dany związek wyznaniowy spotykają się z odmową dokonania aktualizacji ich danych osobowych uzasadnioną wewnętrznymi przepisami wspólnoty. W takiej sytuacji, choć obywatelka lub obywatel twierdzą, że nie chcą już należeć do danego związku wyznaniowego, to związek ten oświadcza, że mimo to zamierza przetwarzać ich dane osobowe. Do niedawna na podstawie ustawy o ochronie danych osobowych GIODO wydawał w takich przypadkach decyzje zobowiązujące związki wyznaniowe do dokonania aktualizacji danych. Wyroki NSA wydane w lutym 2016 roku sprawiły, że państwo polskie wycofało się z tej praktyki i dopuściło dalsze przetwarzanie przez związki wyznaniowe danych osobowych dotyczących ludzi, którzy się z nich wypisali.
Partia Razem sprzeciwia się takim naruszeniom swobody wyznania.
Przekonania religijne każdego człowieka mogą się zmienić, a realizacja prawa do swobodnej zmiany wyznania jest ważna z powodów emocjonalnych i dla wyrażenia własnej tożsamości światopoglądowej. Możliwość ta może być również warunkiem uczestniczenia w nowej wspólnocie, jeśli wymaga ona formalnego opuszczenia poprzedniej. W szerszej perspektywie, problem wpływa też na dokładność publikowanych przez GUS danych statystycznych dotyczących wyznań, które są pozyskiwane często bezpośrednio od organizacji religijnych.
Partia Razem uważa, że uniemożliwienie wystąpienia ze związku wyznaniowego stanowi pogwałcenie konstytucyjnego prawa do wolności religijnej. W przypadku Kościoła Katolickiego jest to szczególnie kłopotliwe, bowiem większość jego członków została przyjęta we wczesnym dzieciństwie, w wieku uniemożliwiającym podjęcie samodzielnej decyzji o przyjęciu religii. Naszym zdaniem wewnętrzne reguły postępowania związków wyznaniowych, nie mogą być nadrzędne wobec obowiązującego w Polsce prawa powszechnego.
Z powyższej przyczyny proponujemy wprowadzenie nowej regulacji ustawowej, która zapewni lepsze zabezpieczenie prawa do zmiany wyznania oraz uporządkuje dotychczasową praktykę. Ustawa ta zawierać będzie dwie nowe regulacje:
1 . Wprowadzona zostanie norma, że - nie naruszając prawa każdego związku wyznaniowego do uregulowania zasad występowania z niego w swoim prawie wewnętrznym - dla wypisania się ze związku wyznaniowego wystarczające jest doręczenie temu związkowi listem poleconym (nadanym za pośrednictwem operatora pocztowego wyznaczonego) oświadczenia w formie aktu notarialnego, o woli wystąpienia z tego związku.
Rozwiązanie to zabezpieczy członkinie i członków związków wyznaniowych przed koniecznością spełniania nadmiernie uciążliwych wymogów wewnętrznych tych związków, a przy tym da pewność związkom wyznaniowym co do tożsamości osoby, która chce się z nich wypisać. Procedura ta byłaby dostępna obok procedury wewnętrznej, więc osoba występująca ze związku miałaby wybór co do tego, którą z nich chce się posłużyć.
2 . Wprowadzona zostanie norma, że wszystkie związki wyznaniowe mają obowiązek aktualizacji przetwarzanych przez nie danych osobowych na żądanie osób, których te dane dotyczą, zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych.
Taki przepis niezbędny jest wobec nietypowej wykładni zastosowanej przez NSA w wyrokach z lutego 2016 roku, aby powrócić do wcześniejszej praktyki GIODO.
Partia Razem stwierdza, że pełna realizacja zasady wolności religijnej wymaga tego, by wszyscy mogli tak zmieniać swą przynależność do związków wyznaniowych, jak tego wymaga ich światopogląd lub sumienie. Aby było to możliwe, niezbędna jest postulowana przez nas zmiana prawa, która powinna być wprowadzona niezwłocznie.
Stanowisko przyjęte przez Radę Krajową 6 kwietnia 2015