Stanowisko ws. polityki ekologicznej

Nasza wizja polityki ekologicznej

Jednym z elementów rekonstrukcji rządu była zmiana na stanowisku Ministra Środowiska. Jana Szyszko zastąpił Henryk Kowalczyk. Ta kadrowa roszada w jednym z najbardziej antyekologicznych rządów w historii kraju, jest naszym zdaniem głównie krokiem PR-owym. W przypadku polityki ekologicznej potrzebna jest całościowa zmiana podejścia na takie, które uznaje przyrodę za dobro wspólne a nie za towar. Uznajemy, że środowisko naturalne, klimat, dostęp do czystego powietrza i wody nie są na sprzedaż. Tymczasem zarówno liberalne centrum jak i konserwatywna prawica uznają przyrodę za coś z czego można czerpać zyski.

Jednocześnie, przedstawiają to podejście społeczeństwu jako „racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi”. W Razem uważamy, że kierowanie się chwilowym zyskiem jest krótkowzroczne i nie ma nic wspólnego ze zdrowym rozsądkiem.

Puszcza Białowieska – ofiara żądzy zysku i ignorancji Szyszko?

Symbolem triumfu fundamentalizmu nad nauką stała się sprawa Puszczy Białowieskiej, której wycinkę wstrzymała dopiero decyzja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i groźba olbrzymich kar. Prawo i Sprawiedliwość swoją politykę względem Puszczy uzasadnia… cytatem z Biblii: „Czyńcie sobie Ziemię poddaną”. Stoimy na stanowisku, że kierowanie się przez urzędników państwowych przekazem religijnym jest pogwałceniem rozdziału państwa od Kościoła. Zamiast kierować się fundamentalizmem, lepiej wsłuchać się w zdanie środowiska naukowego i organizacji pozarządowych broniących Puszczy Białowieskiej. Należy natychmiast zakończyć traktowanie tego unikalnego kompleksu leśnego jak typowe lasy gospodarcze. Od nowego ministra oczekujemy respektowania decyzji ETS oraz lepszej ochrony puszczy poprzez poszerzenie terenu Parku Narodowego na cały jej obszar.

Nowa twarz – to samo archaiczne podejście?

Rząd PiS od początku swojej kadencji prowadzi politykę sprzeczną z ideą zrównoważonego rozwoju:

• centralizuje politykę ekologiczną;
• demontuje urzędy odpowiedzialne za ochronę środowiska na szczeblu lokalnym (RDOŚ i GDOŚ);
• modernizuje bloki węglowe zamiast inwestować w rozwój zielonej energii;
• planuje uruchamianie nowych kopalni odkrywkowych węgla brunatnego, szczególnie dewastujących środowisko;
• praktycznie zablokował możliwość rozwoju energetyki wiatrowej poprzez ustawę określającą lokalizowanie nowych turbin w odległości nie mniejszej niż 10-krotność ich wysokości od zabudowań mieszkalnych;
• realizuje nieprzemyślaną politykę gospodarki wodnej, co szczególnie widoczne jest w strategii rozwoju śródlądowego transportu wodnego, której realizacja spowoduje dewastację ekosystemów rzecznych;
• wprowadza prawo umożliwiające masową wycinkę drzew na posesjach prywatnych;
• wzmacnia przywileje myśliwskie.

Wszystko to pokazuje, że rządzący nie tylko lekceważą dowody naukowe, ale też nie troszczą się o los przyszłych pokoleń – naszych dzieci i wnuków, które będą ponosić koszty ich rabunkowej polityki. Wcześniejsze wypowiedzi nowego ministra, w których popiera rozwój energetyki konwencjonalnej czy kopalń węgla kamiennego, nie wskazują na to, aby rząd Mateusza Morawieckiego traktował kwestie ochrony środowiska z należytą uwagą.

Nie jesteśmy na Ziemi sami

Dotychczas w centrum polityki ekologicznej każdego rządu był człowiek i jego potrzeby. Kolejni ministrowie ignorowali to, że komfort naszego życia zależy przede wszystkim od harmonijnego współistnienia ze środowiskiem naturalnym, od wrażliwych i subtelnych współzależności z przyrodą i innymi stworzeniami na naszej planecie. To od rządzących zależy, jak te relacje będą wyglądać. Muszą zrozumieć, że, wbrew utartemu przekonaniu, nie jesteśmy oderwani od środowiska naturalnego. Wspólnie z innymi stworzeniami tworzymy jeden, globalny ekosystem. Pora na radykalną zmianę myślenia o naszej planecie oraz roli człowieka.

Odwagi w sprawie polityki klimatycznej!

Nie jest tajemnicą, że niekończący się wzrost gospodarczy nie jest możliwy ze względu na ograniczone zasoby i możliwości regeneracji naszej planety. Co więcej, jeśli w ciągu najbliższych lat nie zaczniemy poważnie zapobiegać zmianom klimatycznym w skali globalnej, to ocieplenie nie tylko przekroczy 2 stopnie Celsjusza, ale wręcz będzie nie do zatrzymania. Rząd musi podjąć odważniejsze kroki, by walczyć z tymi procesami. Globalne ocieplenie ma przyczyny antropocentryczne, na co wskazuje 97% światowych klimatologów. Mimo twardych dowodów, część polskich elit politycznych ignoruje to zjawisko a nie trzeba przecież daleko szukać jego przejawów. W przeciągu ostatnich miesięcy nawiedziły Polskę skrajne zjawiska pogodowe, w tym dwa niszczycielskie orkany: Ksawery i Grzegorz. Ze zmianami klimatycznymi powiązana jest ponadto dewastacja środowiska, odczuwalna na własnej skórze - wystarczy spróbować odetchnąć zimą polskim powietrzem, lub wykąpać się latem w Zatoce Gdańskiej czy jakiejkolwiek większej polskiej rzece.

NASZA WIZJA: NAUKOWOŚĆ, SOLIDARNOŚĆ, ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Rozwój społeczno-ekonomiczny kraju musi być zrównoważony, a więc łączyć konieczność ochrony środowiska naturalnego z zapewnieniem odpowiednich warunków do zaspokojenia niezbędnych potrzeb społeczeństwa. Opowiadamy się za prowadzeniem polityki ochrony przyrody w oparciu o dowody naukowe, solidarność i odpowiedzialność za losy przyszłych pokoleń. Poniżej przedstawiamy część naszych postulatów, których realizacja sprawi, że środowisko naturalne w naszym kraju odetchnie oraz poprawi się komfort życia społeczeństwa. Ich realizacji będziemy domagać się od ministra Kowalczyka. W zakresie zagadnień wykraczających poza kompetencje ministerstwa środowiska a wpływających na środowisko (jak energetyka, transport, rolnictwo czy prawa zwierząt) będziemy liczyć na skuteczny i twardy lobbing u innych ministrów.

1. BUDOWA ZAUFANIA NA LINII RZĄD-SPOŁECZEŃSTWO

Włączymy w większym stopniu środowiska naukowe i organizacje pozarządowe w konsultacje i tworzenie dokumentów dotyczących polityki i programów ochrony przyrody.

2. EDUKACJA KLUCZEM DO SUKCESU

Wprowadzimy edukację społeczną w temacie ochrony przyrody i środowiska. Zwiększymy wymiar godzinowego nauczania przyrody w szkole, kładąc większy niż obecnie nacisk na zajęcia w terenie. Poszerzymy zakres przekazu przyrodniczego w ogólnopolskich mediach, wzmocnimy wspólny przekaz instytucji państwowych chroniących przyrodę jako dobro wspólne.

3. ODPOWIEDZIALNA POLITYKA PRZESTRZENNA

Obecny system planowania przestrzennego nie jest funkcjonalny i nie zapewnia racjonalnego gospodarowania przestrzenią jako dobrem wspólnym. Dokumenty określające politykę przestrzenną gmin są często nieaktualne i niekompletne. Tylko 30% powierzchni kraju objęte jest miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.

• Zobowiążemy gminy do aktualizacji studiów zagospodarowania przestrzennego stosując skuteczne metody włączania w ten proces wszystkich zainteresowanych osób i instytucji.
• Zobowiążemy gminy, zapewniając im odpowiednie wsparcie, do stworzenia lub aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Pozwoli to ograniczyć wydawanie niezgodnych ze studium decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz zapewni skuteczniejszą ochronę krajobrazu, zabytków i obszarów cennych przyrodniczo.

4. MĄDRA OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA

Wdrożymy całościowe podejście do zarządzania wodami, w tym ochrony przeciwpowodziowej, wykorzystujące rozwiązania bliskie przyrodzie (jak np. poldery, odtwarzanie mokradeł). Tak aby ludzie byli bezpieczni a przyroda nie ucierpiała.

5. DAJMY LUDZIOM ODETCHNĄĆ

Wdrożymy odpowiedzialne i kompleksowe podejście do polityki ochrony jakości powietrza (polityki antysmogowej) poprzez całościowy program na szczeblu krajowym obejmujący m.in.:

• rozwój zrównoważonego transportu ukierunkowany na spadek natężenia ruchu samochodowego w miastach oraz wprowadzenie samorządom możliwości tworzenia stref ograniczonej emisji komunikacyjnej;
• wsparcie dla modernizacji i rozbudowy gminnych sieci ciepłowniczych;
• eliminację nieekologicznych „kopciuchów” poprzez program ich wymiany na kotły automatyczne spełniające wymogi unijnej dyrektywy ecodesign (procent dofinansowania ze środków publicznych będzie zależał od dochodu na osobę w rodzinie, najmniej zamożnym zagwarantujemy 100% dofinansowania);
• walkę z ubóstwem energetycznym poprzez m.in. dofinansowanie paliw dobrej jakości dla osób, których na nie nie stać;
• wprowadzenie norm jakości paliw stałych i zakaz obrotu paliwami najgorszej jakości (jak m.in. węgiel brunatny, muły czy flotokoncentraty);
• zwiększenie skutecznego egzekwowania obowiązujących norm emisyjnych;
• skuteczną politykę zarządzania odpadami i karania za ich spalanie;
• zaostrzenie norm alarmowych zanieczyszczenia powietrza minimum do średniej z tych obowiązujących w innych krajach Wspólnoty Europejskiej;
• ogólnokrajową sieć stacji mierzących czystość powietrza;
• ochronę korytarzy napowietrzających w miastach za pomocą spójnej polityki przestrzennej (oraz ich przywrócenie w przypadku zabudowania ich do poziomu uniemożliwiającego wystarczającą wentylację);
• odpowiednią politykę informacyjną dla szkół, przedszkoli, żłobków i innych placówek opiekuńczych oraz zaopatrzenie ich w specjalistyczne filtry powietrza

Całość powyższych działań sfinansujemy z budżetu państwa za pośrednictwem centralnego funduszu, z którego będą korzystać samorządy.

Rozpoczniemy dyskusję nad ponownym przejęciem przez państwo branży ciepłownictwa w Polsce. Jak pokazują dane, ich prywatyzacja przez rządy SLD i PO, doprowadziła do wzrostu cen ciepła dla przeważającej większości gospodarstw domowych.

Ustanowimy prawodawstwo dotyczące zapachowej jakości powietrza i odpowiednie normy, tak aby zmniejszyć uciążliwość zakładów rolnych czy przemysłowych dla okolicznych mieszkańców.

6. CZYSTSZA ENERGIA. CZYSTSZY PRZEMYSŁ

Poważnie podejdziemy do transformacji energetycznej polegającej na stopniowym odejściu od energetyki konwencjonalnej, chroniąc przy tym interesy pracowników przemysłu węglowego. Zamiast nowych kopalń węgla, wdrożymy nowy, zielony przemysł w którym znajdą zatrudnienie obecni pracownicy górnictwa węglowego i elektrowni cieplnych. Zrezygnujemy z budowy nowych bloków węglowych i postawimy w większym stopniu na rozproszoną energetykę odnawialną.

7. ROZWÓJ – TAK. ODKRYWKI – NIE

Odejdziemy od planów budowy nowych odkrywek węgla brunatnego, zagrażających lokalnemu rolnictwu i zasobom wodnym oraz czystości powietrza w okolicznym regionie.

8. SKUTECZNA WALKA Z HAŁASEM

Hałas jest czynnikiem szkodliwym i mającym istotny, lecz trudny do wychwycenia wpływ na nasze zdrowie. Jest również bardzo uciążliwy w codziennym odczuciu. Uważamy, że należy go zwalczać u źródła w przemyśle i motoryzacji poprzez inwestowanie w instalacje i technologie jak najmniej hałaśliwe. W przypadku dróg i kolei wdrożymy wytyczne dotyczące planowania przestrzennego tak, aby odsunąć uciążliwe dla człowieka inwestycje na bezpieczną odległość. W przypadku braku możliwości odsunięcia nowych inwestycji zastosujemy ekrany akustyczne lub wały ziemne. Konieczność stosowania ekranów należy jednak oceniać przez pomiary hałasu w terenie w większym stopniu niż przez symulacje. Obejmiemy ochroną akustyczną obszary przy drogach już istniejących od dziesiątek lat, przy których stoją budynki (jak np. drogi wojewódzkie), jeśli taka potrzeba będzie wynikać z pomiarów hałasu.

9. DOŚĆ HAŁAŚLIWYCH FAJERWERKÓW

Wprowadzimy zakaz obrotu i używania powodującej hałas pirotechniki przez osoby indywidualne. Miasta i gminy nie będą organizowały pokazów sztucznych ogni  zastąpimy je pokazami laserów czy mappingiem.

10. DOBRE INSTYTUCJE W SŁUŻBIE ŚRODOWISKU

Powstrzymamy plany demontażu Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska. Powierzymy im nowe kompetencje, takie jak udzielanie pozwoleń na wycinki na terenach publicznych. Pozwoli to w wielu przypadkach na przeciwdziałanie wycinkom realizowanym przez niekompetentne samorządy. Ponadto, instytucje te będą prowadzić rzetelną politykę w wydawaniu pozwoleń na nowe inwestycje oraz silną kontrolę jakości planów i ocen ich oddziaływania na środowisko.

Zdecentralizujemy postulowaną przez Ministerstwo Środowiska „policję ekologiczną” by dobrze spełniała swoje zadania takie jak: kontrola tego, czym palimy w piecach, sposobu utylizacji odpadów poprzemysłowych przez firmy czy egzekucji prowadzenia zbiórki selektywnej w gospodarstwach domowych.

11. STOP PRZYWILEJOM MYŚLIWYCH

Ucywilizujemy i ograniczymy łowiectwo, w szczególności wprowadzimy zakaz polowania na ptaki i zaostrzymy zasady dotyczące polowań na terenach prywatnych (zasada opt-in) i w pobliżu siedzib ludzkich. Jednocześnie, zaostrzymy kary za łamanie istniejącego prawa i będziemy je bezwzględnie egzekwować. Będziemy walczyć z niemającym oparcia w dowodach naukowych mitem, że masowy odstrzał dzikiej zwierzyny pomoże walczyć szerzącymi się wśród zwierząt hodowlanych chorobami. [Czytaj: stanowisko Partii Razem w sprawie polowań.]

12. TWÓRZMY I WZMACNIAJMY PARKI NARODOWE

Znowelizujemy ustawę o ochronie przyrody celem „odblokowania” możliwości poszerzania i tworzenia nowych parków narodowych. Włączymy całą Puszczę Białowieską w obszar parku narodowego oraz będziemy dążyć do stworzenia nowych parków takich jak: Jurajski, Turnicki, Mazurski, Szczeciński, Dolnej Odry. Nowe prawo jednocześnie zagwarantuje odpowiednie subwencje oraz stworzenie planu rozwoju dla gmin leżących na terenie obszarów Natura 2000 (w tym parków narodowych). Ponadto, wzmocnimy zespoły istniejących już Parków Narodowych i Krajobrazowych zasobami ludzkimi i finansowymi.

13. PRZYRODA TO NIE TOWAR

Przekształcimy Lasy Państwowe w agencję rządową i tym samym zakończymy proceder czerpania zysków z eksploatacji polskiej przyrody, która jest naszym dobrem wspólnym. Gospodarka leśna większy nacisk położy na spełnianie celów ekologicznych. Zdemokratyzujemy ją: poza leśnikami realny głos w sprawie wyrębu drzew na danym terenie będą miały również środowiska lokalne, naukowe i społecznicy. Na terenach wiejskich będziemy zachęcać właścicieli gruntów do zalesienia gruntów nieużytkowanych rolniczo, szczególnie tych położonych bezpośrednio w okolicach lasów.

W podobny sposób przekształcimy Przedsiębiorstwo Wody Polskie. Odejdziemy od realizowanej obecnie przez rządu strategii rozwoju wodnego transportu śródlądowego, poważnie zagrażającej polskim rzekom i okolicznym ekosystemom. Podstawowym środkiem transportu towarów będzie kolej. Regulowaniem cen wody dla odbiorców zajmie się odrębny urząd.

14. CZYSTA WODA JEST PRAWEM CZŁOWIEKA

Na wzór Słowenii, wpiszemy prawo do wody pitnej do Konstytucji. Dostarczanie wody pitnej polskim rodzinom pozostanie domeną państwa i samorządów. Nie będzie źródłem indywidualnego zysku. Podejmiemy jednocześnie szereg kroków mających na celu poprawienie stanu czystości rzek, jezior i Bałtyku:

• Zaostrzymy nadzór nad korzystaniem z nawozów sztucznych i naturalnych w rolnictwie i ogrodnictwie. Będziemy promować rolnictwo bazujące na naturalnych funkcjach ekosystemowych, które daje przyroda.
• Poprzez lokalną policję ekologiczną, zaostrzymy kontrolę i kary za wpuszczanie nieczystości płynnych do gruntów. Jednocześnie, będziemy w większym stopniu egzekwować już istniejący zakaz wylewania do kanalizacji płynów technicznych (oleje i inne substancje ropopochodne) poprzez m.in kontrole prywatnych łodzi motorowych itd.
• Wprowadzimy zakaz używania detergentów na terenie nieskanalizowanym (np. mycie aut nad ciekami czy akwenami).
• W celu ochrony wód podziemnych oraz gleb odejdziemy od używania soli drogowej w ramach zimowego utrzymania dróg na rzecz alternatywnych, bardziej ekologicznych metod.

15. NASZYM CELEM: „ZERO WASTE”

Opracujemy i wdrożymy ogólnokrajową strategię rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym, którą będziemy realizować we współpracy z samorządami. Jej celem będzie znaczne ograniczenie marnowania w Polsce odpadów (Zero Waste Policy). Zakładać będzie ona m.in. unikanie powstawania odpadów, ich selektywną zbiórkę oraz ponowne użycie, upcykling (wtórne przetwarzanie odpadów na produkty o wyższej wartości niż przetwarzane surowce) czy recykling. Powyższe działania pozwolą na stopniowe wygaszenie istniejących składowisk odpadów oraz spalarni, zanieczyszczających powietrze i przyczyniających się do zwiększenia emisji CO2. Odpady organiczne będziemy kompostować i przetwarzać na biogaz, który będzie wykorzystywany np. na użytek ciepłownictwa.

Zobligujemy inwestorów oraz producentów poszczególnych produktów do zaprojektowania sposobu ponownego wykorzystania bądź utylizacji pochodzących z nich odpadów. Będziemy promować szukanie nowych technologii projektowania i recyklingu przedmiotów codziennego użytku, tak aby były trwałe, łatwe do naprawienia, renowacji oraz przetworzenia po ich eksploatacji. Wprowadzimy kary za łamanie zakazu pozbywania się odpadów niebezpiecznych (baterie, panele, świetlówki) wraz z resztą odpadów komunalnych.

16. KONSUMUJMY MNIEJ A MĄDRZEJ

Wdrożenie w Polsce gospodarki o obiegu zamkniętym skorelujemy z działaniami mającymi zachęcać obywatelki i obywateli do ograniczania niepotrzebnej konsumpcji na rzecz jej jakości. Będziemy promować takie inicjatywy jak wspólny sprzęt AGD w domu wielorodzinnym, publiczne lodówki do dzielenia się jedzeniem (foodsharing). Wprowadzimy podatek dla sieci handlowych pozbywających się przeterminowanej a zdatnej do spożycia żywności. Będziemy podejmować działania mające na celu popularyzację picia wody z kranu.

17. CZASEM CIEMNIEJ ZNACZY LEPIEJ

Zanieczyszczenie światłem staje się powoli wyzwaniem XXI wieku. Wpływa negatywnie m.in. na dobrostan fauny i flory oraz nasze samopoczucie. Na poziomie unijnym upomnimy się o normy polityki świetlnej postulowane przez Międzynarodowe Zrzeszenie Ciemnego Nieba (IDA). Pomoże to również zmniejszyć zużycie energii.

18. DOBRY PRZYKŁAD IDZIE Z GÓRY

Będziemy popularyzować na szczeblu centralnym i w samorządach stosowanie rekomendowanych przez Komisję Europejską klauzul ekologicznych w zamówieniach publicznych promujących rozwiązania i materiały przyjazne środowisku.

19. WCZESNE OSTRZEGANIE, MNIEJSZE SZKODY

Wdrożymy zintegrowany, bardziej precyzyjny system ostrzeżeń przed możliwymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Wprowadzimy również powszechną edukację na ich temat.

20. NIC O NAS BEZ NAS

Bardzo częstym problemem, szczególnie na terenach wiejskich, jest hałas bądź odór pochodzący z pobliskich ferm czy przemysłu. Wzmocnimy instrument wiążącego referendum gminnego. Obywatelki i obywatele będą mieli dzięki temu narzędziu większy wpływ na otwarcie lub zamknięcie w ich okolicach uciążliwych zakładów rolnych, przemysłowych czy wydobywczych.