8.07.2019

Co z polityką wschodnią? Stanowisko Razem

Wstęp

Polityka wschodnia Partii Razem powinna służyć tym samym wartościom, którym służy całokształt naszej polityki zagranicznej. Pokój, solidarność, wolność i sprawiedliwość społeczna będą nam przyświecać na drodze budowania partnerskich relacji ze wszystkimi państwami Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Środkowej. Chcemy położyć kres dwóm szkodliwym tendencjom polskiej polityki zagranicznej. Pierwszą z nich jest polityka nacjonalistycznych resentymentów, zakładająca podejmowanie bieżących decyzji politycznych na podstawie historycznych sentymentów i rozliczeń historycznych krzywd.

Druga to paternalizm – postawa wyższości wobec państw regionu, w szczególności wobec Ukrainy i Białorusi, w myśl której Polska, jako swego rodzaju „starszy brat”/”starsza siostra”, ma prawo nieustannie pouczać sąsiadów w zakresie demokracji, rządów prawa i integracji europejskiej. W Razem wierzymy, że nie tędy droga, a dobrosąsiedzkie stosunki buduje się za pomocą dialogu nastawionego na zrozumienie stanowiska partnerów, nie zaś przez bezmyślne narzucanie partykularnej optyki jednej strony.

Poważnie traktujemy naszą wiarę w politykę opartą na wartościach. Właśnie dlatego z całą mocą przeciwstawiamy się imperialnej polityce obecnych władz Federacji Rosyjskiej wobec państw ościennych. Jesteśmy jednocześnie przekonani i przekonane, że konieczne są działania pozytywne - promocja wartości, których kanon musi opierać się na głęboko humanistycznym poszanowaniu równości i godności wszystkich ludzi. Uznajemy zarazem prawo każdego społeczeństwa do podejmowania wyborów w obrębie demokratycznej wspólnoty politycznej.

Uważamy, że problemy Europy Wschodniej nie wzięły się znikąd. Przemiany gospodarcze w duchu neoliberalnym, których doświadczyły w latach 90. XX wieku kraje powstałe na gruzach ZSRR, oddały gospodarkę w ręce oligarchów, a znaczną część społeczeństwa wepchnęły w spiralę biedy i wykluczenia. Rządy Władimira Putina dołożyły do tej mieszanki rozbudzenie imperialnych dążeń i nacjonalistycznych tęsknot. Aby zapobiec pogłębianiu się tych problemów, potrzebujemy międzynarodowej solidarności i sprawiedliwego kierunku przemian polityczno-gospodarczych – w Rosji, w Białorusi, w Ukrainie, a także we wszystkich pozostałych krajach byłego Związku Radzieckiego.

Sprzeciwiamy się eksportowi kapitalistycznych praktyk uderzających w najsłabszych członków społeczeństwa i dalszemu pogłębianiu nierówności. Takie działanie podsycają jedynie nacjonalistyczne i izolacjonistyczne tendencje. Aby realizować nasze wartości w polityce wschodniej, potrzebujemy jednak partnerów – tak na wschodzie, jak na zachodzie, północy i południu. Jedyną drogą, żeby to osiągnąć, jest współpraca z ruchami lewicowymi w innych krajach.

Poprawa polskiej pozycji w Unii Europejskiej i budowa lepszych relacji ze wszystkimi państwami regionu, jest dla nas koniecznością. Tylko w ten sposób będziemy w stanie działać na rzecz pokoju, a także poprawić bezpieczeństwo regionu na płaszczyźnie gospodarczej i energetycznej. Choć jednoznacznie popieramy transformację energetyczną, której celem będzie stopniowe uniezależnianie się od paliw kopalnych, mamy świadomość, że Polska i Unia Europejska jeszcze długo będą potrzebowały rosyjskiego gazu i ropy naftowej.

Pamiętamy również, że polityka międzynarodowa to nie tylko geopolityka – dyskusje na szczytach, sojusze wojskowe i działania dyplomatyczne. To również sfera społeczna – współpraca kulturalna, samorządowa, mały ruch graniczny czy działania organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Przyjmujemy niniejsze postulaty, mając na uwadze obie płaszczyzny działań.

Ukraina i Białoruś

Popieramy dalszy rozwój demokratycznego państwa prawa i wzmacnianie pluralizmu politycznego w Ukrainie. Doceniamy dążenia społeczeństwa ukraińskiego do ograniczenia wpływu oligarchii, zwalczania korupcji i umocnienia własnej podmiotowości. W konsekwencji wspieramy starania Ukrainy o przyjęcie do Unii Europejskiej i stanie się częścią europejskiej wspólnoty politycznej.
Stanowczo potępiamy rosyjską inwazję na Ukrainę w 2014 r. i trwającą od tego czasu bezprawną okupację Półwyspu Krymskiego. Uznajemy, że władze rosyjskie z Władimirem Putinem na czele ponoszą odpowiedzialność za eskalację konfliktu w Zagłębiu Donieckim i za będącą jego konsekwencją katastrofę humanitarną. Uznajemy prawo Ukraińców i Ukrainek do obrony integralności terytorialnej kraju. Od wszystkich stron konfliktu oczekujemy jednocześnie całkowitej realizacji porozumień mińskich.
Domagamy się natychmiastowego zaprzestania okupacji Krymu przez Federację Rosyjską, a także całkowitego wycofania rosyjskich sił zbrojnych z obwodów donieckiego i Ługańskiego. Opowiadając się za prawem narodów do samostanowienia, podkreślamy z całą mocą, że wszelkie zmiany granic muszą przebiegać w transparentnym procesie demokratycznym, pod kontrolą Organizacji Narodów Zjednoczonych i z poszanowaniem prawa międzynarodowego. Oczekujemy uwolnienia ukraińskich więźniów politycznych przetrzymywanych w Rosji, na Krymie i na objętych działaniami zbrojnymi terenach wschodniej Ukrainy.
Wspieramy działania demokratycznych i postępowych sił politycznych w Białorusi, mające na celu demokratyzację kraju i przyszłe zbliżenie go do krajów Unii Europejskiej. Uznajemy za konieczne, aby władze białoruskie dotrzymywały międzynarodowych zobowiązań w kwestii uczciwych i wolnych od manipulacji procesów wyborczych.
Zadbamy o dostępność niezależnej oferty medialnej dla mieszkańców i mieszkanek Białorusi, zapewnianej przez takie podmioty jak Radio Racja, dbając jednocześnie, aby spełniała ona najwyższe standardy pod względem rzetelności i atrakcyjności, a same media były wzorcowymi pracodawcami.
Domagamy się punktowych sankcji wobec Białorusi piętnujących łamanie praw człowieka w tym kraju, np. zakazu wjazdu na terytorium Unii Europejskiej dla wyższych rangą przedstawicieli milicji, Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego i sędziów politycznych.

Współpraca i sąsiedztwo

Opowiadamy się za oddzieleniem historii od bieżącej polityki. Jesteśmy przekonani i przekonane, że Instytut Pamięci Narodowej nie powinien odgrywać roli ośrodka kształtującego narrację w bieżących relacjach Polski z partnerami w Europie Wschodniej. Sprzeciwiamy się wzrostowi tendencji nacjonalistycznych, zarówno w Polsce, jak i w Rosji czy Ukrainie. Wierzymy, że jedynie realna społeczna zmiana jest w stanie stanąć na drodze wstecznych sił politycznych.
Chcemy promować zbliżenie społeczeństwa polskiego ze społeczeństwami krajów najbliższego sąsiedztwa. Zamierzamy wznowić mały ruch graniczny z Obwodem Kaliningradzkim, a także przywrócić rozmowy w sprawie wprowadzenia małego ruchu granicznego z Białorusią.
Postulujemy nawiązanie ściślejszych relacji z Białorusią i Ukrainą w zakresie realizacji wspólnych przedsięwzięć gospodarczych, w szczególności infrastrukturalnych, co w efekcie ułatwi współpracę w regionie. Jednocześnie zastrzegamy, że tego rodzaju partnerstwo powinno opierać się na uczciwych zasadach, w których nie ma miejsca na wyzysk pracowników czy korupcję.
Stoimy w obliczu bezprecedensowej, w najnowszej historii Polski, skali imigracji do naszego kraju, w szczególności stającej się udziałem obywateli i obywatelek Ukrainy. Musimy stanowczo podkreślić, że prawo do poszukiwania bezpiecznego i stabilnego życia jest prawem każdego człowieka. Będziemy walczyć z wszelkimi przejawami dyskryminacji obcokrajowców w życiu społecznym i na rynku pracy. Sprzeciwiamy się jednocześnie uprawianemu przez polski rząd i chętnie podejmowanemu przez przedsiębiorstwa dumpingowi socjalnemu. Domagamy się wsparcia ekonomicznego dla Ukrainy przez fundusze celowe na solidarny rozwój publicznych inwestycji zapewniających stabilne i godne zatrudnienie. Emigracja powinna być realnym wyborem, a nie przymusem. Sprzeciwiamy się neoliberalnej polityce, która prowadzi do drenażu mózgów i wyzysku w krajach wschodniego sąsiedztwa.
Popieramy działania na rzecz ożywienia i poszerzenia Partnerstwa Wschodniego. Kraje uczestniczące w programie powinny korzystać z ułatwień wizowych i europejskich programów pomocowych. Wprowadzimy programy stypendiów i wymian studenckich dla obywateli i obywatelek krajów Partnerstwa Wschodniego i Federacji Rosyjskiej na polskich uczelniach wyższych. Będziemy również promować wprowadzenie podobnych programów w innych krajach Unii Europejskiej. Rozwiniemy współpracę naukową między Polską a państwami Partnerstwa Wschodniego.
Dopilnujemy, aby Polska realizowała swoje polityczne i etyczne zobowiązania wobec uchodźców - zarówno osób uciekających z terenów objętych konfliktami zbrojnymi, jak i tych, które w kraju pochodzenia doświadczają prześladowań. Doprowadzimy do objęcia ochroną międzynarodową pochodzących z Czeczenii obywateli i obywatelek Federacji Rosyjskiej, którzy często od wielu miesięcy koczują na przejściu granicznym Terespol-Brześć między Białorusią i Polską. Chcemy, aby Polska stała się bezpiecznym azylem dla czeczeńskiej społeczności LGBT, prześladowanej ze względu na swoją orientację seksualną, a także dla doświadczających bolesnych skutków rosyjskiej inwazji narodów Ukrainy i Gruzji, w tym represjonowanej na Półwyspie Krymskim społeczności tatarskiej. Zadbamy o mechanizmy integracji uchodźców, które pozwolą im stać się częścią polskiego społeczeństwa, bez względu na pochodzenie etniczne czy wyznawaną religię.
Mając na względzie obowiązujący od 1 lipca 2016 r. układ stowarzyszeniowy między Unią Europejską a Mołdawią, popieramy podjęcie działań na szczeblu europejskim w celu pokojowego rozwiązania zamrożonego konfliktu terytorialnego między Mołdawią a Rosją dotyczącego regionu Naddniestrza.
Zmienimy obecny model programu repatriacyjnego. Nie zgadzamy się z rozumieniem narodu jako więzów krwi. Nasz głęboki sprzeciw budzi składanie obietnic bez pokrycia, uwłaczające testy na “polskość” i przetrzymywanie w niepewności i niestabilności repatriantów przez długie lata. Domagamy się rozszerzenia pomocy socjalnej dla osób, które przybyły do Polski i przerzucenia ciężaru odpowiedzialności z pojedynczych gmin na władze centralne. Zapewnimy prawo do stałego pobytu nie tylko dzieciom, ale także małżonkom repatriantów i repatriantek. Osoby przyjeżdżające do Polski powinny otrzymać także wsparcie adaptacyjne, pomoc w nauce języka i pomoc psychologiczną, dzięki której łatwiej będzie im znieść trudy podróży i przystosowania się do nowych warunków.

Rosja

Federacja Rosyjska jest ważnym partnerem Polski i Unii Europejskiej w aspekcie gospodarczym, energetycznym i politycznym. Popierając dążenia do poprawy stosunków dyplomatycznych z Rosją i pozostając otwartymi na rozwój relacji kulturalnych między społeczeństwami Polski i Rosji, jesteśmy świadomi i świadome wyzwań związanych z mocarstwową i nacjonalistyczną polityką władz rosyjskich wobec państw ościennych.
Pozostajemy solidarni i solidarne z siłami politycznymi walczącymi o wolną, sprawiedliwą społecznie i prowadzącą pokojową politykę Rosję. Jednocześnie zarówno Polska jak i cała Unia nie powinny uciekać od odpowiedzialności za utrzymanie pokojowego ładu międzynarodowego: dopóki trwać będą bezpośrednie ingerencje Rosji w sąsiednich państwach, dopóty powinny trwać sankcje adekwatne do skali agresji. Sankcje powinny jeszcze boleśniej niż dotychczas uderzać w architektów i sponsorów agresywnych polityk Rosji.
Nie powinniśmy pozostawać obojętne i obojętni wobec militarystycznej polityki Władimira Putina. Mamy świadomość, że ma ona na celu ustanowienie nowej strefy wpływów w byłych republikach radzieckich i Europie Środkowo-Wschodniej. W związku z tym jesteśmy za stworzeniem komplementarnej do NATO europejskiej architektury bezpieczeństwa, która będzie w stanie zapewnić bezpieczeństwo zewnętrzne Unii Europejskiej. Będą to siły przeznaczone do działań logistyczno-pomocowych wewnątrz UE (oddziały oparte na Europejskiej Służbie Kryzysowej) oraz działań obronnych.
Bezpieczeństwo w XXI w. opiera się nie tylko na dyplomacji i siłach zbrojnych. Współczesne państwo musi mieć możliwość reagowania zarówno na ofensywy informacyjne jak i cyberataki. Chcemy utworzenia jednostek zajmujących się cyberobronnością w ramach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zamierzamy również wspierać działania na poziomie europejskim takie jak East StratCom Task Force.
Polska, podobnie jak inne kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej, wielokrotnie stawała w obliczu szantażu energetycznego ze strony Rosji. Dlatego jednoznacznie sprzeciwiamy się budowie gazociągu Nord Stream.
Projekt ten, wymierzony w europejską solidarność, ma zapewnić bezpieczeństwo jednych państw członkowskich Unii Europejskiej kosztem innych. Jednocześnie dostrzegamy konieczność dbania o relacje Polski ze wszystkimi krajami Unii Europejskiej w celu budowy szerokiego porozumienia na rzecz solidarnej polityki energetycznej.

Kaukaz i Azja Środkowa

Będziemy dążyć do tego, aby Unia Europejska utworzyła mechanizmy współpracy, które pomogą doprowadzić do wznowienia rozmów pokojowych między Armenią i Azerbejdżanem. Unia Europejska powinna być solidarnym partnerem dla obu tych państw, zamiast szantażować je obniżeniem wsparcia gospodarczego i wycofaniem politycznego poparcia. Nie ma naszej zgody na rozgrywanie interesów międzynarodowych Turcji, Rosji i Iranu kosztem pokoju i życia ludzi w Górskim Karabachu. Chcemy wzmocnienia instytucji Partnerstwa Wschodniego i EuroNestu, by służyły one obywatelom i obywatelkom krajów całego regionu i niwelowały globalne nierówności.
Chcemy rozwijać współpracę z Gruzją, Armenią i Azerbejdżanem, zarówno w ramach Partnerstwa Wschodniego, jak i dwustronnych relacji między naszymi krajami. Sprzeciwiamy się naruszaniu integralności terytorialnej Gruzji przez Federację Rosyjską w Abchazji i Osetii Południowej, zarazem popierając działania dyplomatyczne, mające na celu rozwiązanie spornego statusu tych terytoriów.
Popieramy rozwój stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych Polski i Unii Europejskiej z krajami Azji Środkowej. Państwa tego regionu mogą stać się partnerami w dziedzinie energetyki i handlu, a pogłębione zaangażowanie Unii Europejskiej w relacjach z tymi państwami może stanowić przeciwwagę dla rosyjsko-chińskiej dominacji i stać się dla nich alternatywnym, bardziej atrakcyjnym modelem rozwoju.