Stanowisko Razem w sprawie kryzysu inflacyjnego

Stanowisko Rady Krajowej Razem w sprawie kryzysu inflacyjnego

W ostatnich miesiącach doświadczamy najwyższego wzrostu cen od lat. Nie jest to tylko polski problem i dotyka wiele krajów na świecie — m.in. Stany Zjednoczone czy główne gospodarki Unii Europejskiej. Ta niepokojąca sytuacja jest rezultatem kilku czynników, spośród których podstawowymi są przyczyny zewnętrzne. Nasze państwo ma na nie ograniczony wpływ lub nie ma go wcale. W tej sytuacji potrzebne są zarówno rozwiązania doraźne jak i długoterminowe. W krótkim okresie należy zapewnić osłony obywatelkom i obywatelom oraz zadbać o wynagrodzenia pracujących w sektorze publicznym i emerytów. W dłuższej perspektywie ochronę przed kolejnymi skokami cen powinny zapewnić nam czyste źródła energii, inwestycje w badania i rozwój, silniejsze związki zawodowe, uproszczenie i uporządkowanie systemu podatkowego, zadbanie o lokalnych dostawców oraz polityka gwarancji zatrudnienia.

W obecnej sytuacji szczególnie dotkliwe są wysokie ceny energii, zwłaszcza podczas sezonu grzewczego. Drożejący gaz ziemny wykorzystuje się nie tylko jako paliwo, ale również przy produkcji nawozów. Wspomniane wzrosty wpływają na ceny żywności i innych artykułów pierwszej potrzeby. Dodatkowo, na początku pandemii SARS CoV-2 część zakładów pracy musiała ograniczyć produkcję lub zakończyć działalność. Nie zaspokajają tym samym potrzeb społecznych, co również przekłada się na wzrost cen.

ODPOWIEDZIALNE PAŃSTWO

Jak najszybciej musimy zadbać o to, żeby wzrost cen w niewielkim stopniu dotknął emerytów oraz osoby utrzymujące się z własnej pracy. W edukacji, ochronie zdrowia i innych instytucjach publicznych niezbędne jest odmrożenie płac i wyrównanie ich do poziomu pozwalającego na utrzymanie dotychczasowego poziomu życia ludzi, na których pracy opiera się działanie państwa. Sprawna i dofinansowana ochrona zdrowia to także mniejsze ryzyko wprowadzenia obostrzeń w przypadku powtórnych fal pandemii. Seniorów zabezpieczy dodatkowa kwotowa waloryzacja emerytur. Należy także drugi raz w 2022 roku podnieść płacę minimalną.

PRAWA PRACOWNICZE – SILNE ZWIĄZKI ZAWODOWE

Związki zawodowe powinny stać na straży godnych płac. Niski stopień uzwiązkowienia i prześladowania związkowców sprawiają, że dziś pracownicy są bezbronni wobec skokowo podnoszonych cen. Partia Razem oraz jej posłanki i posłowie współpracują ze związkami zawodowymi, walcząc o wzmocnienie ich pozycji. Wspieramy regulacje promujące wstępowanie w szeregi związków zawodowych i utrudniające zwalnianie związkowców. Silne związki, które nie boją się bezpodstawnych zwolnień, mogą wpływać na mniejszą dotkliwość inflacji, negocjując w układach zbiorowych podwyżki płac powyżej wzrostu cen.

TRANSFORMACJA KLIMATYCZNA

Musimy jak najszybciej inwestować w energetykę bez paliw kopalnych. Lata zaniedbań w polityce energetycznej i ignorowanie kryzysu klimatycznego sprawiły, że jesteśmy uzależnieni od gazu i węgla, w znacznym stopniu importowanych. Zgodnie z traktatami unijnymi, opłaty za kolejne emisje CO₂ będą rosły. Dzięki inwestycjom w energetykę jądrową i z odnawialnych źródeł energii oraz poprawie efektywności energetycznej nie tylko uchronimy się przed opłatami emisyjnymi, ale też poprawimy niezależność surowcową Polski i zabezpieczymy się przed wahaniami cen. Polska funkcjonująca w ramach granic ekosystemów to ochrona przyrody i bezpieczeństwa polskiego rolnictwa.

GOSPODARKA ODPORNA NA KRYZYSY

Pandemia ujawniła słabość systemów produkcyjnych opartych o ciągłość dostaw towarów i minimalne zapasy. Takie podejście pozornie zwiększa wydajność gospodarki, jednak znacząco osłabia jej odporność na kryzysy, np. na zakłócenia w dostawach lub niedobór wykwalifikowanych pracowników. Przekłada się to na wyższe ceny produktów i usług. Jeśli chcemy tego uniknąć, musimy zadbać o lokalnych producentów oraz inwestycje w badania i rozwój. Dzięki temu wzmocnimy odporność naszej gospodarki na nagłe globalne zawirowania.

GWARANCJA ZATRUDNIENIA

Państwo powinno sięgnąć po pracowników, którzy do tej pory szukają zatrudnienia lub cierpią z powodu słabych warunków pracy. Dzięki programowi gwarancji zatrudnienia sektor publiczny mógłby zapewnić ludziom stanowiska zgodne z przepisami kodeksu pracy, a lokalnym społecznościom szerszy dostęp do usług publicznych, które są tańsze niż te oferowane w sektorze prywatnym. Gwarancja zatrudnienia, poprzez zapobieganie nadmiernemu bezrobociu, zmniejszy też dotkliwość kolejnych kryzysów. Prace organizowane w ramach gwarancji zatrudnienia obniżą koszt transformacji energetycznej. Energooszczędne budownictwo, przydomowa fotowoltaika i inne rozwiązania stosowane w gospodarstwach domowych zmniejszą popyt na energię, a w konsekwencji jej cenę. Dodatkowo, oferując pracę lokalnie, ograniczymy znaczenie cen paliw w codziennych wydatkach gospodarstw domowych.

PAŃSTWO, KTÓRE BUDUJE MIESZKANIA

Dotychczasowe programy mieszkaniowe polegały na przekazywaniu publicznych pieniędzy deweloperom i bankom, czerpiącym z tego wielomilionowe zyski. Jednak takie rozwiązania nie przekładały się na zwiększenie oferty mieszkań w przystępnych cenach. Dlatego proponujemy państwowy program budowy mieszkań na wynajem. Większy zasób mieszkaniowy państwa wyhamuje wzrost cen mieszkań i zwiększy ich dostępność. Progresywny podatek od wartości nieruchomości ograniczy podbijanie cen przez zakup mieszkań w celach inwestycyjnych, a nie na użytek własny.

OCENA DZIAŁAŃ POLSKICH WŁADZ

Wprowadzone przez rząd zmniejszenie podatku VAT i akcyzy nie gwarantują obniżki cen dla konsumentów. Różnica może zostać skonsumowana przez wielkie sieci handlowe i podnoszących marże producentów niezależnie od intencji rządzących.

Podobnie negatywnie można oceniać działania Narodowego Banku Polskiego. Komunikacja jego działań była bardzo chaotyczna i niespójna. Ostatecznie Rada Polityki Pieniężnej sięgnęła po podwyższenie stóp procentowych. Jest to działanie nieskuteczne, które już teraz negatywnie odczuwają osoby spłacające kredyty mieszkaniowe czy pożyczki. Wyższy koszt kredytów dla przedsiębiorstw, to także wyższe koszty inwestycji. Nasza gospodarka potrzebuje inwestycji, aby uchronić się przed recesją, zabezpieczyć miejsca pracy i w efekcie zapobiec zubożeniu dużej części społeczeństwa. Są one również niezbędne, by udodpornić polską gospodarkę na kryzysy.

RAZEM DLA STABILNYCH CEN

Rząd już teraz może podjąć szereg skuteczniejszych niż dotychczasowe działań osłonowych i antyinflacyjnych. Oprócz wspomnianego wcześniej koniecznego dostosowania wysokości emerytur i pensji, to dobry czas na wprowadzenie bezpłatnych leków na receptę. Skutecznym narzędziem osłonowym jest także podniesienie limitu kosztów uzyskania przychodów z pracy.

Rząd powinien zagwarantować także środki dla samorządów, aby te mogły skutecznie prowadzić walkę z inflacją, tj. poprzez czasowe wprowadzenie bezpłatnej komunikacji publicznej, obniżenie czynszów czy bezpłatne obiady w szkołach.

Działania antyinflacyjne byłoby łatwiej realizować uszczelniając system podatkowy, w tym likwidując ogromną lukę w podatku CIT. Konsekwencje i koszty kryzysu pandemicznego oraz wzrostu cen energii powinny być rozłożone na wszystkie podmioty zaangażowane w obrót gospodarczy. Szczególnie największe firmy (często unikające opodatkowania dochodu w miejscu jego osiągania) powinny wziąć na siebie ciężar ratowania gospodarki, bo to one najbardziej z niej korzystają w czasach korzystnej koniunktury.

Musimy wyciągnąć wnioski z lekcji jaką niesie za sobą pandemia oraz obecny kryzys cenowy. Doraźne działania zabezpieczające dobrostan obywatelek i obywateli muszą być uzupełnione przez długoterminowe wzmocnienie odporności naszej gospodarki, by zapewnić Polsce bezpieczeństwo przed podobnymi kryzysami w przyszłości.