Karta Seniora

Polska liczy 38,5 miliona obywateli i obywatelek, w tym ponad 9,5 miliona tych powyżej 60 roku życia, co oznacza, że prawie 1/4 społeczeństwa stanowią ludzie starsi. Prognozy demograficzne GUS na najbliższe dekady przewidują systematyczny spadek populacji kraju, przy równoczesnym wzroście liczby seniorów, aż do 40% ogółu mieszkańców w 2050 r. Wraz z postępem wieku rośnie współczynnik feminizacji (dla osób powyżej 80 roku życia wynosi on 196), co oznacza, że wśród najstarszych osób występuje znaczna przewaga kobiet, bardzo często samotnych, dysponujących niskimi dochodami.

Według raportu ZUS z 2018 r. połowa emerytów otrzymuje świadczenia nieprzekraczające 2,2 tys. złotych brutto miesięcznie. Sytuację materialną tej grupy najdobitniej odwzorowuje stopień zadłużenia. Według danych Biura Informacji Kredytowej z tego samego roku ok. 22% seniorów korzystało z kredytów konsumpcyjnych, a suma ich zobowiązań wynosiła 69 mld złotych, czyli dwa razy więcej niż w 2010 r. To powiększające się zadłużenie pokazuje, że mimo teoretycznego wzrostu wysokości emerytur, faktyczny stan finansów seniorów ulega pogorszeniu. Duża część emerytów musi zaciągać kredyty na bieżące potrzeby (wśród których najważniejszym artykułem są leki), które stanowią aż 2/3 wydatków w przeciętnym budżecie emerytki i emeryta.

Opieka zdrowotna, pozostawiająca sama w sobie wiele do życzenia, dla osób starszych stwarza dodatkowe bariery, często nie do pokonania. Według danych OECD Polska w 2019 r. przeznaczyła zaledwie 4,3% PKB na służbę zdrowia, przy czym średnia Unii Europejskiej wynosi powyżej 7% PKB. 67% seniorów skarży się na długotrwałe lub przewlekłe problemy zdrowotne, a prawie połowa przyznaje, że ma trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Mimo tego, na terenie całego kraju istnieją jedynie 52 oddziały geriatryczne z 1143 łóżkami (stan na 2018 r.) oraz działa 146 przychodni geriatrycznych, co oznacza, że na jedną przychodnię przypada około 100 tys. pacjentek i pacjentów. Czas oczekiwania na kurację sanatoryjną wynosi średnio dwa lata, na wizyty u specjalistów, endokrynologów lub geriatrów około roku. Operacje ortopedyczne obłożone są wieloletnimi kolejkami. Aż 40% pacjentów w wieku powyżej 60 lat rezygnuje z badań lub leczenia z powodu czasu oczekiwania, trudności finansowych lub fatalnego stanu komunikacji publicznej, zwłaszcza pomiędzy małymi ośrodkami a metropoliami.

Według najnowszego sprawozdania resortowego Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej za rok 2019, w domach pomocy społecznej przebywało ok. 50 tys. osób powyżej 60 roku życia (poniżej 1%), natomiast z usług opiekuńczych korzystało ich ponad 90 tys., to jest jedynie ok. 1% ogółu osób w wieku 60 lat i więcej. Problemem seniorów pozostających w swoich mieszkaniach są z kolei m.in. bariery architektoniczne, z którymi musi się mierzyć ok. 1/3 z nich.

Zdecydowana większość seniorów pobierających emeryturę nie udziela się zawodowo, aż 86% z nich. Jeśli chodzi o inne zajęcia, 9% osób w wieku senioralnym systematycznie korzysta z bibliotek publicznych, ok. 3% z zajęć kulturalnych i artystycznych oraz 1% z usług Uniwersytetu Trzeciego wieku. Są to bardzo niskie odsetki, co wynikać może m.in. z braku ofert instytucji skierowanych do seniorów.

Jak można wywnioskować z powyższych danych, w Polsce brakuje zintegrowanych działań na rzecz włączania w życie społeczne ludzi w wieku senioralnym, działań obejmujących nie tylko troskę o zdrowie, czy profilaktykę, ale także aktywność w możliwie jak najliczniejszych dziedzinach życia społecznego. Polityka marginalizacji seniorów, jaką prowadzą kolejne rządy w Polsce, już w niedługiej przyszłości, dla 40% procent społeczeństwa może skończyć się katastrofą. W obliczu licznych problemów, z którymi muszą mierzyć się polscy emeryci i emerytki, Partia Razem przedstawia poniższe rozwiązania, które pozwolą na poprawę bytu seniorów w Polsce.

• Stworzymy w każdej gminie Dzienny Dom Opieki dla osób starszych, mających trudności w samoobsłudze, finansowany z budżetu państwa.
• Opiekunów i opiekunki osób zależnych pracujących w Ośrodkach Pomocy Społecznej zatrudnimy za godziwe wynagrodzenie, na umowę o pracę, zapewniającą urlop wypoczynkowy, chorobowy oraz prawo do emerytury.
• Włączymy DPS-y do systemu opieki zdrowotnej. W każdym domu zostanie zatrudniony lekarz dyżurny oraz personel pielęgniarski, w stosunku 1 osoba na 5-10 pacjentów, w zależności od stopnia samodzielności podopiecznych.
• Nawiążemy współpracę z prywatnymi domami opieki w celu koordynacji działań w zakresie opieki nad seniorami.
• Stworzymy zintegrowane działania wielu usług w systemie opieki nad osobami starszymi, włączając pomoc sąsiedzką, asystentów-wolontariuszy pomagających w zakupach, tak, aby DPS był ostatecznością.
• Zapewnimy wsparcie członkom rodzin opiekujących się osobami starszymi: dodatkowe urlopy, opiekę wytchnieniową, ośrodki czasowego całodobowego pobytu dla niesamodzielnych seniorów i seniorek, wsparcie psychologiczne, merytoryczne i szkolenia.
• Zobowiążemy szpitale do współpracy ze służbami pozaszpitalnymi w celu organizowania transportu i zapewnienia opieki bezpośrednio po powrocie niesamodzielnych i samotnych pacjentów.
• Umożliwimy lekarzom POZ oraz pielęgniarkom środowiskowym udział w szkoleniach w zakresie potrzeb seniorów i seniorek.
• Zainwestujemy w kadry systemu pomocy społecznej i pracowników medycznych: kształcenie osób specjalizujących się w pomocy osobom starszym, kształcenie geriatrów i pielęgniarek geriatrycznych.
• Wprowadzimy gwarantowane przez państwo wynagrodzenia, które zwiększą atrakcyjność pracy na stanowiskach medycznych i opiekuńczych ograniczając skalę emigracji zarobkowej.
• Stworzymy nowe oddziały geriatryczne, dające łatwiejszy dostęp do rehabilitacji i zapewniające wszechstronną terapię chorób wieku starszego.
• Wprowadzimy w przychodniach teleopiekę dla starszych pacjentów, czyli system telefonicznego informowania o terminach wizyt i czasie oczekiwania.
• Zapewnimy każdemu seniorowi i seniorce, przynajmniej raz w roku, dostęp do podstawowych okresowych badań uwzględniających schorzenia wieku starszego.
• Zapewnimy osobom niepełnosprawnym i niesamodzielnym prawo do darmowego wyposażenia w odpowiedni sprzęt medyczny, w tym odpowiednią przebudowę i wyposażenie łazienki.
• Wprowadzimy bezpłatne leki dla osób po 70 roku życia, równocześnie tworząc publicznych producentów leków generycznych. Wprowadzimy elektroniczną kartę ubezpieczeniową, służącą kontroli przepisywanych leków, w celu uchronienia chorych przed uzależnieniem oraz ich marnotrawieniem.
• Stworzymy w całym kraju sieci poradnictwa psychologicznego dla osób starszych, w celu pomocy w problemach emocjonalnych i rodzinnych (także związanych z doznawaniem przemocy) oraz w celu diagnozowania i leczenia problemów poznawczych. Osobom niepełnosprawnym i niesamodzielnym oraz ich opiekunom zapewnimy ułatwienia komunikacyjne.
• Ułatwimy dostęp do opieki psychologicznej osobom opiekującym się na co dzień niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi bliskimi.
• Przeprowadzimy kampanie, akcje i inne działania profilaktyczne w obszarze edukacji, w celu przeciwdziałania przemocy wobec osób starszych.

• Wprowadzimy równą dla wszystkich emeryturę obywatelską, zapewniającą utrzymanie i godne życie, która będzie finansowana bezpośrednio z progresywnych podatków.
• Zapewnimy każdej osobie pracującej, oprócz emerytury obywatelskiej, emeryturę w wysokości uzależnionej od stażu pracy.
• Wprowadzimy dodatek do emerytury za wychowanie dzieci, to jest za każdy udokumentowany urlop macierzyński/ojcowski/wychowawczy, niezależnie od płci.
• Wprowadzimy wiek emerytalny na poziomie 65 roku życia dla obu płci, bez nakazu przejścia na emeryturę.

• Wesprzemy działania na rzecz utrzymania jak najdłuższej aktywności zawodowej seniorów.
• Zapewnimy wsparcie seniorom, pragnącym zdobyć nowe kwalifikacje, odpowiednie do wieku i możliwości, a także tym, którzy zdecydują się na płynne zakończenie aktywności zawodowej, np. poprzez pracę w niepełnym wymiarze.
• Wesprzemy rozwój wolontariatu oraz wszelkie formy działalności, które podtrzymują kompetencje społeczne i aktywny udział w życiu lokalnym.
• Stworzymy przy gminnych i osiedlowych bibliotekach publicznych kluby dla seniorów i młodzieży, prowadzące działalność kulturalną, artystyczną oraz organizujące aktywność turystyczną i krajoznawczą.
• Zniwelujemy wykluczenie cyfrowe i technologiczne osób starszych, m.in. przez zwiększanie dostępności oferty edukacyjnej dla osób starszych. Wprowadzimy ułatwienia dostępu do wszystkich publicznych systemów informatycznych i aplikacji (np. mObywatel), takie jak możliwość powiększenia czcionki, zmiany kontrastu itp. Nowe systemy i aplikacje będą projektowane tak, by były łatwe w obsłudze także dla osób starszych.

• Wprowadzimy szereg uprawnień i zniżek dla seniorów i seniorek, a także ułatwień w przestrzeni publicznej, dostosowanych do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych lub o ograniczonej sprawności:

  • darmowy i dostępny transport dla seniorów w wieku emerytalnym,
  • zwolnienie wszystkich emerytów z opłaty abonamentu telewizyjnego,
  • zniżki na abonament telefoniczny i internet,
  • zniżki na bilety do instytucji kultury (teatry, opery, filharmonie, muzea, kina),
  • zniżki na aktywności związane ze sportem i turystyką (ośrodki sportowe, baseny, schroniska turystyczne, kąpieliska),
  • obligatoryjne podjazdy, windy, miejsca do siedzenia oraz dostępna woda pitna w instytucjach państwowych,
  • strefy cienia i odpoczynku oraz dostępność do wody pitnej w miastach.

Bez względu na odsetek czy liczbę seniorów i seniorek, każdy i każda z nich zasługuje na godne życie. Wprowadzenie proponowanych przez nas rozwiązań i mechanizmów sprawi, że życie polskich emerytów i emerytek stanie się spokojniejsze, bezpieczniejsze i bardziej komfortowe. Zapewnią one odpowiedni dostęp do opieki medycznej i usług opiekuńczych, dostosowanych do potrzeb seniorów. Dzięki zmianom w systemie emerytalnym poprawi się bezpieczeństwo finansowe osób starszych, tak żeby już nie musieli więcej zadłużać się w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb. Rozwój usług przeznaczonych dla seniorów i seniorek, pozwoli na łatwiejszy dostęp do nich i zwiększenie aktywności osób starszych. Proponowane specjalne uprawnienia dodatkowo uzupełniają wcześniej przedstawione rozwiązania. Słyszymy często, że polskie społeczeństwo starzeje się, jednak jak dotąd nie idą za tym żadne konkretne czyny. Dlatego czas podjąć odpowiednie działania już teraz, dla dobra naszych seniorów i seniorek, dla dobra nas wszystkich.